सोनु कुमार सुनार

               नेपालको राजनितीमा अहिले सत्तासिन रहेको नवसंसोधन बादी पार्टी एनेकपा माओबादी जो नेपालको क्रान्तिकारी आन्दोलन बाट विचलीत भएर , थाकेर संसोधनबाद र आत्मसमर्पणबादको अँध्यारो ओडारतिर वास खोज्दै हिँडीरहेको छ । जव एमाओबादीका माउहरु प्रचण्ड बाबुराम ले जनयुद्ध र क्रान्तिकारी आन्दोलन सिद्धाउन हरप्रयास गरे तव नेपालमा मानीसहरुले यो सोँचेका थिएनन की अझैपनि प्रचण्ड बाबुराम का पछाडी कार्यकर्ताहरु रहन्छन र उनको पिछा गरिरहन्छन तर कुरा सोँचेको जस्तो हँुदोरहेनछ । वास्तवमा इमान र जमान भन्ने कुरा सवैमा हुँदोरहेनछ, सवैले सामुहिक मुक्ति र हित चाँहदोरहेनछ ,इज्जत वेइज्जत को पनि सवै लाइ त्यति प्रवाह हुँदो रहेनछ , नेतृत्वले जति गद्धारी र गल्ती गरेपनि केही हरु आँखा चिम्लन सक्दोरहेछन र अझ उनीहरुको भजन गाइरहँदो रहेछन। हो आज यस्तै भएको छ , म भेट्दछु एकिकृत माओबादीका कार्यकर्ता हरु लाइ ।उनी हरु भन्ने गर्छन प्रचण्ड बाबुराम सिद्धीएको अनी विग्रीएको भन्ने कुरा सहि होइन उनी हरु अझैपनि क्रान्तिकारी नै हुन । जसले मह काढ्छ उसले हात चाट्छ त्यसैले स्वभावैले सत्तामा गइसकेपछि थोरै खानुपिउनु भनेको सामान्य कुरा हो , जनताको हित र परिवर्तन , विकास भन्ने कुरा खाली जनता भुलाउने ललीपप हरुमात्रै हुन । नेपालको इतिहाँसमा कसले भनेको गरिपुराएको छ र , सवैहरु थोरै आफ्नो हित गर्छन अनि सत्ता बाट आउट हुन्छन ,अहिले सम्म सत्तामा पुगेका राजनितीक पार्टी हरु जो कोही पनि भ्रष्टाचार र अनियमितता बाट अलग र चोखो छैन । एकिकृत माओबादीका कार्यकर्ता हरु यो पनि भन्दछन की भारत जो यस्तो शक्ति हो जसलाइ पुजा नगर्ने हो भने नेपाल पुरै ध्वस्त हुन्छ  । सुन देखी नुन सम्म लुटनिती देखी राजनिती सम्म भारत नेपालको श्रोत हो , यदी भारतले रिसाएर नाकाबन्दी गरिदियो भने भारतमा भएका ५० लाख नेपाली त त्यसै खरानी हुन्छन , हुन्छन देशभित्र नेपाली हरु पनि पानी पिउन सुख नपाएर मर्छन । त्यसकारण यो खाली राष्ट्रियता , राष्ट्रिय स्वाधिनताको नाममा भारतलाइ रिस उठाउने कार्य गरिनु हुँदैन । हामी के त्याग गरेर भारतलाइ खुसी बनाउन सकिन्छ त्यो काम गर्नुपर्छ । नुनको सोझो गर्नै पर्दछ , त्यसकारण प्रचण्ड बाबुराम हरु जसरी भारतको पाउमा माथ राखेर सरकार लाइ निरन्तरता दिइरहेका छन त्यो कुरा एकदम सही छ । राजनिती और कुटनिती भन्ने कुरा प्रचण्ड बाबुराम जस्ता हरु बाट सिक्नुपर्छ । हो पाठक मित्र मैले एककृत माओबादीका कार्यकर्ताहरुलाइ भेट्ने वेला उनी हरु यस्तै तर्कहरु गर्ने गर्दछन । विकास र परिवर्तन भन्ने कुरा खाली सैद्धान्तिक कुरा हरुमात्र हुन , व्यवहारमा त्यो हुनेवाला छैन, सत्तामा गएपछि अलीअली खानु भनेको ठिकै हो , नेपालका सवै राजनितीक पार्टीहरु ले अली अली खाने संस्कार को विकास गर्दै आएको हुनाले प्रचण्ड बाबुराम ले पनि थोरै खानु भनेको ठिकै हो , अव क्रान्ति को वाइघात कुरा गरिनु हुन्न , भारत लाइ कुनैपनि किसीमले रिस उठ्ने क्रियाकलाप गर्नुहँुदैन , उसँग मिल्नु नै धर्म हो र नुनको सोझो हो , यस्तै यस्तै तर्क गर्ने एकिकृत माओबादी का कार्यकर्ताहरुलाइ तपाइ के भन्नु हुन्छ? कुन मानवको कुोटीमा राख्नुहुन्छ? यो खालका प्रचण्ड बाबुराम का पुच्छरहरुलाइ तपाइ सचेत र चेतनशिव मानव को कोटीमा राख्नु हुन्छ ? पाठक मित्रहरु म त यस्ता खालका  गलत भन्दा पनि गलत तर्क गर्ने प्रचण्ड बाबुराम का कार्यकर्ताहरुलाइ मगज विग्रीएको मानिस हरुको सुचिमा राख्छु । तर वास्तविक मगज विग्रीएका होेइन की उनी हरु जानाजान पनी मगज विग्रीएको जस्तो नाटक गरिरहेका छन । प्रचण्ड बाबुराम का काला कर्तुत हरुलाइ खुलेआम देखीदेखी पनि , संसार ले थाहा पाउने गरी प्रचण्ड बाबुराम ले क्रान्तिको हत्याको प्रयास गर्दा पनि उनी हरु प्रचण्ड बाबुरामलाइ दुध ले नुहाइदिन पुग्दछन । यो अचम्मको कुरा हो कसरी यस्तो भयो ? मान्छेहरु यसो गर्नुको कारण केहो ? तर अचम्म मान्नु पर्ने केही छैन । मानिसहरु यसो गर्नुको कारण हो पद , मानिसहरु यसरी बौलाउनुको कारण हो पैसा , यसरी हजाँरौ गलत भन्दा गलत तर्क गर्दै हिँड्नुको कारण हो लोभ लालच र प्रतिष्ठा । हो आज प्रचण्ड बाबुराम हरुले सत्ता मा बसेर खोलामा माछा लाइ पिठो छरिदिएको जस्तो आफ्ना निती र राजनितीक चेतना विहीन पुच्छरहरुलाइ पैसा छरिदिएका छन । आफ्ना कुरा मन पराउने हरुलाइ पार्टीको सस्तो भन्दा सस्तो पद छरिदिएका छन । अनि विना कौडीको प्रतिष्ठा छरिदिएका छन । जसरी भारतको नुनको सोझो एकिकृत माओबादीले गरिरहेको छ त्यसैगरी प्रचण्ड बाबुराम को नुन थोरै चाख्न पाएपछि उनीहरुको नुनको सोझो विचरा कार्यकर्ता हरुलाइ नगरी सुखै भएन । त्यसैले गन्धा नालीको किरा भन्दा पनि इज्जत सडाइसकेका प्रचण्ड बाबुराम हरुको प्रशंसामा केही मानिसहरु लागीरहेका छन । आज उनीहरु व्यक्तिको क्षमता हेरी हाम्रो पार्टीमा लाग तँलाइ कति पैसा चाहिन्छ भनिरहेका छन इमान्दार मानिसहरुलाइ , कसैलाइ भनेका छन जागीर लगाइदिन्छु, कसैलाइ भनेका छन श्रीमतीको जागिर लगाइदिन्छु , कसैलाइ भनेका छन इन्चार्ज सेक्रेटरी बनाइदिन्छु , हो आज निती सिद्धान्त लाइ प्रचण्ड बाबुराम ले पोलेर खाएपछि उनिहरुको राजनितीको तरिका भनेको यही रहेको छ । भन्छन उनीहरु शान्ती र संविधान , संविधान सभाका आफै हत्या गर्ने प्रचण्ड ले फेरी संविधान को कुरा गर्न कत्तिको सुँहाउँछ पाठक मित्र हरु आफै ख्याल गर्नुस । अनि जनअधिकारहरु सुनिस्चित नहुँदै विद्रोह , लडाइ र युद्ध भइरहन्छ भन्ने संसारले बुझिसक्दा पनि किन प्रचण्ड बाबुराम हरु शान्तीको कुरा गरिरहेका छन ? पाठक मित्र हरु साँच्चै एकिकृत माओबादी नितीगत रुपमा ध्वस्त भइसक्यो उसँग इमान्दारीताको नाममा फुटेको कौडी पनि वाँकी छैन , जनता सामु उ निती गत कुरा हरु लिएर जानै सक्दैन । उसँग एउटा मात्र उपाए छ त्यो हो राज्य को ढुकुटी बाट क्यास झिक्ने र क्यास बाँड्दै राजनितीलाइ अगाडी बढाँउदै गर्ने । यही विकल्पको प्रयोग वर्तमान सन्दर्भमा एकिकृत माओबादी ले गरिरहँदा उसलाइ एकिकृत नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी माओबादी पनि के भन्ने क्यास माओबादी भनेकै सुँहाउछ । अहिले क्यास माओबादी सत्ता बाट ओर्लन पनि मानिरहेको छैन त्यसको मुख्य कारण पनि क्यास नै हो , जुनदिन क्यास सिद्धिन्छ त्यसदिन क्यास माओबादीको राजनिती पनि सिद्धिने छ । अहिले महाधिवेशनको तयारीमा जुटिरहेको क्यास माओबादी क्यास कै आडमा महाधिवेशन सफल गर्ने योजना मा छ तर सरकार को आयु झनपछि झन कमजोर बन्दै गइरहेको छ । अव तपाइ आफै विचार गर्नुस यस्तो तालले क्यास माओबादीको राजनिती कहिले सम्म चल्छ ? इतिहाँसमै कलंकित क्यास माओबादीको राजनिती ध्वस्त हुँदै गर्दा मलाइ पनि चिन्ता र दया लागेर आँउछ किनकी कुनै जमानामा यही मक्कीइसकेको क्यास माओबादी पनि मेरो मातृ पार्टी थियो । ति गद्धार हरु पनि मेरो नेता थिए , तर त्यस माओबादीमा खाली क्यास , पद , प्रतिष्ठा र लोभ लालच मा लागेर मात्र राजनिती गर्ने कार्यकर्ताहरु मात्र छैनन र त्यसभित्र केही जनयुद्धमा ठुलो वलिदान व्यक्त गरेका र सर्वहाराहरुको मुक्तिको युग साम्यबाद निर्माण गर्ने विचार भएका क्रान्तिकारी कामरेडहरु पनि हुनूहुन्छ , उँहाहरु विभिन्न प्राविधिक कारणले उक्त पार्टीमा रहनुभएको छ तर विचार चाँही नयाँ क्रान्तिकारी पार्टी नेकपा–माओबादी तिरै राख्नुभएको छ । क्यास माओबादी को राजनिती सिद्धिदै गर्दा र माओबादीका नेता कार्यकर्ता सिद्धिदै गर्दा  मलाइ ति क्रान्तिकारी कामरेडहरुको पनि चिन्ता लाग्ने गर्दछ । विगतका अरु संसोधनबादी , अवसरबादी र जनघाति राजनितीक पार्टी हरु जसको केही नेता हरु मात्र दलाल बन्ने गर्दथे , केही ले मात्र भ्रष्टाचार गर्ने काम गर्थे, सिंगै नेतृत्व चाँही त्यस्तो खालको ठुलो गद्धारीमा समावेश हुँदैनथ्यो त्यसकारण अरु राजनितीक पार्टीहरु को अस्तित्व धेरथोर नेपालमा रहेको छ । र जसका पछाडी केही जनसमुदाय हरु पनि रहेका छन । तर क्यास माओबादी जसका मुख्य टाउको हरु प्रचण्ड बाबुराम नै गलत लाइनमा सहभागी भए , भ्रष्टाचार मा पनि उनी हरु सहभागी भए , भारत सँग युद्धकालमै आत्मसमर्पण गर्न पनि उनी हरु नै सहभागी भए , बिप्पा सम्झौता गर्न पनि उनीहरुनै सहभागी भए , जनमुक्ति सेनाको विर्सजन गर्न पनि उनीहरुनै सहभागी भए , भारत सक्तिकेन्द्र हुँदै नेपाल राजनिती गर्र्ने मधेशी राजनितीक पार्टीहरु सँग गठबन्धनमा पनि उनीहरुनै सहभागी भए , सुकुम्बासी बस्तीमा डोजर चलाउन पनि उनीहरुनै सहभागी भए , भारतलाइ एयरपोर्ट वेच्न पनि उनीहरु आफै सहभागी भए , कोषी बाँध , सुपुर्दुगी सन्धी , अपर कर्णाली जस्ता राष्ट्रघाति सन्धी सम्झौता गर्न पनि उनीहरु आफै सहभागी भए र जनसेनाको नाममा अरवौँ भ्रष्टाचारमा पनि आफै सहभागी भए । इत्यादी इत्यादी अझ थुप्रै जनघाति काम हरुमा उनीहरु आफै सहभागी भए । अन्तत संसारकै इतिहाँसमा नवसंसोधनबाद, अवसरबाद र आत्मसमर्पणबाद को कालो यात्रा सुरु गरेर नेपाली क्रान्तिकारी आन्दोलन र जनयुद्धको हत्या गर्न प्रयास गर्ने काममा प्रचण्ड बाबुराम नै सहभागी भए । १५ हजार को रगतमा होली खेलेर अहिले संसदिय पोखरी मा प्रचण्ड बाबुराम हरु नुहाइरहँदा क्यास माओबादीको भविष्य के हुन्छ ? भनेर सर्वत्र प्रश्न हरु उठिरहेका छन  । यि प्रश्न हरुको चित्तबुझ्दो जवाफ चाहिएको छ , हामी दिलदिमाग देखी नै भन्दा अव क्यास माओबादीको राजनिती जरुर सिद्धिँदै छ , जव सरकार का काल आउने छ तव क्यास माओबादीको पनि कालको सुरु हुनेछ  त्यस्तै जव निर्वाचन आउने छ क्यास माओबादी लाइ काल ले झन च्याप्ने छ । जनताले क्यास माओबादीका गाँउ जाने नेताहरुलाइ जुत्ताको माला र मोसोको साथमा अभिनन्दन गर्दै दौडन पठाउने छन । जनताले सोध्ने छन केके हुन रे हिँजो का प्रतिवद्धता हरु ? अनि यि प्रतिवद्धता हरु पुरा गरेको खोइ ? अनी क्यास माओबादीका नेतामित्र हरु यि प्रश्नको उत्तर दिन नसक्ने अवस्थामा पुग्नु हुनेछ र जनताले सुरु गर्नेछन चिरेको दाउरा प्रहार अनी प्रतिवाद । क्यास माओबादी ले परिचालन गरेका झुत्रेझाम्रे  मुन्द्रे जगल्टे हरु सँग पनि जनता प्रतिवाद मा उत्रने छन । अनि जसो तसो निर्वाचन सकिएपछि अझ झन ठुलो काल आउनेछ नतिजामा क्यास माओबादी लाइ जनताले नगण्य मात्रामा भोट खसाल्ने छन । अनि क्यास माओबादी का प्रचण्ड बाबुराम हरुको हालत पुराना गफाडी तथा संसोधनबादी नेता मोहनविक्रम सिँह , सिपी मैनाली , कमल थापा र ज्ञानेन्द्र शाहको हालतमा पुग्नेछन र यदि लाज सरम बाँकी रहेमा राजनितीबाट सन्यासी लिने छन होइन भने कोही जेल र कोही कोठामा बसेर पत्रिकामा लेख लेख्दै बुढेसकाल धान्नेछन । वास्तव मा नेपालमा अहिले सामन्तबादको नाइके  संस्था राजतन्त्रको जस्तो हालत भयो क्यास माओबादी र प्रचण्ड बाबुराम को पनि त्यही हालत हुनेछ । त्यसकारण म क्यास माओबादी मा लाग्नु भएका क्रान्तिकारी कामरेडहरु लाइ विनम्रता पुर्वक अनुरोध गर्न चाहन्छु गद्धार र दलाल भनेका प्रचण्ड बाबुराम हरु हुन तपाइहरु होइन । विचारको समर्थन जता पनि गर्न स्वतन्त्रता हुन्छ , त्यता समर्थन गर्नुभो केही विग्रीएको छैन । आउनुहोस नेपाली सर्वहारा जनताको मुक्तिगर्ने र साम्यबाद सम्म पुग्ने यो महासंग्रामी लक्ष्यमा तपाइहामी सँगै फेरी पनि हातेमालो गरौँ किनकी हिँजो पनि हामी सँगै लड्यौ र आज पनि सँगै लडौँ । विज्ञान लाइ कसैले पनि तोडमरोड गर्न सक्दैन त्यसकारण साम्यबाद र सर्वहाराको मुक्ति जो अनिवार्य छ त्यसकारण माक्र्सबाद–लेनिनबाद–माओबाद लाइ अझै गहिरिएर अध्ययन गरौँ र व्यवहारमा त्यसलाइ लागु गरौँ । यो भन्दा अझ ठुला नव संसोधनबादी हरु पनि जन्मिन सक्छन र उनीहरु सँगपनि हामी फाइट गर्नुपर्ने छ र अन्तत यो युगले मानवजाती लाइ सुम्पिदिएको महान लक्ष्यमा हामी जसरी भएपनि पुग्नु पर्नेछ । अन्तमा पाठक मित्र हरु तपाइहरुले पनि मुल्यांकन र विश्लेषण गर्नु होस अव के हुने छ क्यास माओबादीको हालत ?

sonukumarsun2@gmail.com

सोनु कुमार सुनार

Add caption

    नेपालबाट सामन्तबादको जरो उखेल्नको लागी र नेपाली जनताको राज्यसत्ता स्थापनाको लागी तत्कालीन समयमा नेपालमा चलेको दशबर्षे शसस्त्र जनक्रान्तिमा आँखामा छर्रा को छिट्को लागेर आखा गुमाएको एकजना पुर्व जनमुक्ति सेना सँग मेरो अकस्मात भेट भयो । हुनत दशबर्षे जनक्रान्तिको वेला मेरो उमेर धेरै सानो थियो र उसँग मेरो सम्बन्ध त्यति घनिष्ठ थिएन । तर छिमेकी गाँउको भएकाले र शान्ती प्रक्रिया पछि म पनि राजनितीमा हल्का हल्का संलग्न भएकाले उसको र मेरो चिनजान राम्रै सँग थियो । खासमा उ आफ्नो युद्धकालमा फुटेको आँखा मानिसहरुले हेर्दा अलि अस्वभाविक देखिने भएको ले बजार तिर कलरचेन्ज कालो चस्मा बनाउनको लागी आएको रहेछ । घर फर्किनुअघि मसँग भेट्न भनेर उ मेरो कोठा पत्ता लगाएर मलाइ भेट्न पुग्यो ।

कोठामा त्यसदिन म हरेक दिनजस्तै पत्रपत्रिका र वि.पि कोइराला , बालकृष्ण सम , पारिजात लगायतले लेखेका उपन्यासहरु कुन पहिला पढ्ने भनेर ध्यानमग्न थिएँ । मेरो निर्णय थियो त्यसदिन मैले वि.पी कोइराला ले लेखेको हिटलर र यहुदी भन्ने उपन्यास अध्ययन सुरु गर्छु । उक्त उपन्यासको सुरुमा साझा प्रकाशनले लेखेको मन्तव्य थोरै पढ्न सुरु गरेको थिएँ । उपन्यासको  सुरुको मन्तव्यमा लेखिएको थियो “बि.पी कोइराला जो नेपाली वाङ्मय जगतमा अमर नाम हो , उहाँले राजनितीमा एकप्रकार को दर्शन बोकेको भएपनी उँहाले सधै साहित्यलाइ राजनितीभन्दा पर र उच्च स्थानमा राख्नुभयो । उँहाले लेखेका उपन्यासहरु विशेषगरी यौन मनोविज्ञान संग सम्बन्धीत छ , वि.पी कोइराला ले मानव मष्तिष्कमा आउन सक्ने सवै विचारहरुलाइ सरल तवर बाट मनोवैज्ञानिक विश्लेषण गरी कृति हरुमा समावेश गर्नुभएको छ । राजनितीमा पनी उँहा त्यस जमाना मा कांग्रेस पार्टिको स्थापनामा लागेतापनी कम्युनिष्टहरुले गर्ने कामको सुरुवात उँहाले गर्नुभएको थियो .....................”यस्तै थिए साझा प्रकाशन ले लेखेको मन्तव्यमा , अव मन्तव्य पढ्न छाडेर सिधै १ नम्बर पेजमा जान्छु भन्ने तवर १ नम्बर पेज पल्टाउनै लागेको थिँए त्यहीबेला ढोकाबाट एक्कासी कमरेड सलाम ! भन्ने आवाज आयो । म ओछ्यानमा पल्टिएर उपन्यास पढिरहेको थिएँ एक्कासी जुरुक्क उठेर सतर्क भएँ र लालसलाम फर्काउँदै भित्र आउनको लागी आव्हान गरेँ साथीलाइ । आवाज मार्फत त चिनेचिने जस्तो त लागेको थियो तर त्यति ख्याल गर्न सकिरहेको थिएन  उ जव भित्र पस्यो म एक्कासी झस्कीँए ! ओ हो कामरेड कँहाबाट एत्तिका बर्ष पछाडी ? म आस्चर्यचकित हुँदै उसलाइ प्रश्न सोधेँ । उ निकै भावुक हुँदै मेरो प्रश्न को उत्तर दियो र भन्यो कामरेड म त भरखरै पार्टिले सेना विसर्जन गरेपछि स्वेच्छिक अवकास लिएर घरतिर आएको ।

आज तपाइ सँग पुरानो जनयुद्ध मा लाग्नुभएका बरिष्ठ कामरेड लाइ भेट गराउन ल्याएको । उँहाले तपाइको लेख हरु खुव हेर्नुहुँदो रहेछ , अनी तपाइ सँग बसेर केही कुराकानी गर्ने विचार गर्नुभएको थियो त्यसैले कमरेड क्रान्तिलाइ लिएर मत तपाइ कँहा आएको । उसले कमरेड क्रान्तिको नाम लिने वित्तिकै म उत्साहित भएँ र सम्झीँए उही हिँजो को हाम्रो जनमिलीसियाको कमाण्डर कमरेड क्रान्ति ,उ हिँजो गाँउमा हामीलाइ राजनिती सिकाउने दरिलो युवा नेतृत्व थियो । पार्टिमा उ सेनामा पनी गयो तर पछि पार्टिले सेना बाट निकालेर संगठनमा काम गर्न भनेर पठाएको थियो । उसको दाहिने हातमा गोली लागेको थियो र हात पनी सुकेको थियो । पुर्व जनमुक्ति सेना को साथी र मैले कमरेड क्रान्तिको बारेमा कुरा गरिरहँदा उ हामीकँहा आइपुग्यो । कमरेड क्रान्ति हिँजो युद्धको वेला त ठ्याक्कै बाघजस्तो थियो तर आज हेर्दा उ वयस्क भइसकेको , दुब्लो , दाह्री पालेको , एउटा हात सुकेर दाउरा परेको र निन्याउरो अनुहारमा थियो । कं क्रान्तिको त्यो हालत देखेर म एकछिन भावविह्वल हुन पुँगे , उसले आउँदा आउँदै जोसको साथमा कमरेड सलाम भनेको ले म धेरैबेर भावनामा डुव्न सकिन र तत्काल कमरेड क्रान्ति को सलाम फर्काएँ । उ भित्र पस्ने वित्तिकै म र उ हामी दुवैको आँखा मा एक्कासी आँसु आयो । मैले रुन्चे स्वरमा भने कमरेड क्रान्ति तपाइको यो हाल कसरी ? शरिर के बनाउनुभएको यस्तो ? उसले आँसु पुछ्दै भन्यो कमरेड के गर्ने यो त दशबर्षे गौरवपुर्ण महान क्रान्ति ले दिएको उपहार हो त्यसकारण म यही डाङग्रा जस्तो शरिरलाइ नै सर्वश्रेष्ठ ठान्दछु । उसको त्यो जवाफ प्रति म सन्तोष थिँए । कमरेड क्रान्ति ले भन्यो हेर्नुस मैले जनक्रान्ति र जनविद्रोहको पक्षमा तपाइले लेख्ने गरेको थुप्रै लेखहरु पढ्ने गरेको छु । तपाइ को विचार प्रवाह अत्यन्त मनपर्ने गर्दछ । त्यसैले तपाइसँग भेट  गर्ने तिब्र इच्छा थियो , साथमा तपाइले एउटा लेख तयार गर्नको लागी म सँग ऐतिहाँसिक विषयबस्तु पनि छ त्यसैले आज यो विरानो बजारमा तपाइको कोठा खोज्दै आएको हुँ । म उसको कुरामा साह्रै गम्भीर भएर सुनीरहेको थिँए । उसले यसबखत देखी आफ्नो नरोकीने विचारहरुको प्रवाह गर्न थाल्यो , कामरेड क्रान्ति अव बोल्न थाल्यो निकै आश्चर्यलाग्दो मुद्रामा “ हेर्नुस कामरेड नेपाली राजनितीको इतिहाँस निकै गम्भीर प्रकारको छ । नेपालबाट सवै खाले जनविरोधी सामन्तीहरुको जरा उखेलेर नयाँ जनताको जनबादी राज्यसत्ता कव्जा गर्नको लागी भनेर नेपालमा कमरेड प्रचण्डको नेतृत्वमा १० बर्षे शसस्त्र जनक्रान्तिको सुरुवात भयो । नेपाली जनताहरु अन्धभक्त भएर जनवादी केन्द्रीयता लाइ सतप्रतिशत स्विकार्दै कमरेड प्रचण्डको नेतृत्वमा युद्ध निकै उत्साहपुर्वक होमीए । युद्ध लड्ने र विरोधीहरुलाइ समाप्त पार्ने कुरामा हामी कसैको पनी केही उत्साहमा कमी थिएन । कमरेड प्रचण्ड ले भन्नुभएको थियो । अवहामी छिट्टै सुन्दर विहानीमा जाँदैछौँ । हामी अव छिट्टै राज्यसत्तालाइ आफ्नो हातमा लिँदै छौँ । अव हामी साम्यबादमा पुग्ने छौँ , नेपाली सामन्तबादी राज्यसत्तालाइ ध्वँस गर्दै संसदिय कालो व्यवस्थाको जरो उखेल्दै हामी अव नयाँ युगमा प्रवेश गर्नेछौँ त्यसकारण हामी लड्न र मर्न कुनै पनी हालतमा पछाडी हट्ने छैनौँ । हामी कँहा दुइबटामात्र विकल्प खडा भएका छन ति हुन कि मृत्यु कि मुक्ति , त्यसैले कामरेड हरु हामी लडाइको मोर्चामा अत्यन्त दृढता पुर्वक लाग्ने छौँ । कमरेड प्रचण्डको यो भनाइ हामीलाइ सतप्रतिशत ठिक लाग्ने गरेको थियो । र हामीहरु पनी विना प्रवाह युद्धमोर्चामा होमिएका थियौँ । युद्ध लड्ने क्रममा मेरो एउटा हात गुम्यो , हात गुमेतापनी म क्रान्तिकोलागी यो ज्यानलाइ पनी सुम्पन तयार भएको कारणले गर्दा कुनै दुखको महशुस भएको थिएन ।

१० बर्ष सम्म युद्ध निरन्तर चलिरह्यो । जनताका सपनाहरु केही पनी पुरा भएका थिएनन , राज्यसत्ता कव्जाको लागी युद्धलाइ अझै पनी निरन्तरता दिनुपर्ने जरुरी थियो तर विदेशी ग्रायण्ड डिजाइनमा नेपालमा चलिरहेको युद्ध को अन्त्य गरियो र भारतिय भुमीमा १२ बुँदे नामक नेपाली जनतालाइ अल्मलाउने सन्धी गरियो । मलाइ त्यतिखेर देखी नेपाली क्रान्ति मा षडयन्त्र हुन थालेको महशुस हुन थालेको थियो । किनकी कम्युनिष्ट पार्टिका पुर्व महामन्त्री कमरेड मोहन बैद्य किरणलाइ जेल मा थुनेर यो सम्झौता गरिएको थियो । नेपाली जनयुद्धको संकल्प यो थियोकी अव नेपालबाट संसदिय व्यवस्थाको अन्त्य गरिने छ र जनताको राज्य सत्ता स्थापना गरिने छ । तर परिस्थिती नकारात्मक तिर गयो , संबिधान सभाको चुनाव पछाडी माओबादी नेतृत्व ले युद्ध व्यक्त गरेका प्रतिबद्धताहरु प्रति भुल प्रकट गर्दै गयो । जनताका सवै मागहरु र आदेशहरुलाइ धुलोमाटोमा नेतृत्वले मिलाउँदैं गयो , परिस्थिती बस डाक्टर बाबुराम भट्टराइ प्रधान मन्त्री बनिसकेपछि पार्टि एकाएक संसदिय पोखरी मा दुव्न पुग्यो , विस्तारबादी , साम्राज्यबादीहरु सँग साँठगाँठ गर्न पुग्यो । विदेशी सँग राष्ट्रघाती सन्धी गर्नु , कव्जा जग्गाहरु फिर्ता गर्नु , मजदुरहरुलाइ आन्दोलन गर्न बाट बञ्चित गर्नु , जनमुक्ति सेनालाइ विसर्जन गर्नु , एमाले काँग्रेस लगायतका प्रतिक्रियाबादी हरु सँग सम्झौता गर्नू र अन्तत सँबिधान सभाको नै हत्या गर्नु आदी आदी थुप्रै प्रकारका गम्भीर त्रुटि माओबादी नेतृत्वले गर्न पुग्यो । हुँदा हुँदा प्रचण्ड बाबुराम माओबादी पार्टिभित्रै नव संसोधनबादी र सामन्तको रुपमा उदाए । पार्टि भित्रै एउटा पुँजीपति बर्ग को स्थापना भयो भने अर्काे सर्वहारा वर्ग । हामी पुँजीपति , दलाल , सामन्तहरुको विरुद्धमा युद्धमोर्चामा होमीएका हरु एउटै पार्टिभित्र पुँजीपतिहरु सँग काँध मा काँध मिलाएर बस्न सक्ने अवस्था रहेन , त्यसकारण कमरेड किरण को नेतृत्वमा नेपालमा क्रान्तिकारी पार्टिको पुर्नगठन भयो । कामरेड आज त मलाइ लागीरहेको छ प्रचण्ड बाबुराम मान्छे हुन? आज यही प्रश्न मेरो मन भित्र उव्जिरहेको छ ।

के संसदिय आहालमा दुव्न कै लागी प्रचण्ड ले १५ हजारलाइ मर्न पठाएका हुन ? आज हामी सडकमा भोकभोकै रुँदै हिँड्न परिरहेको छ , उनीहरु भने १५ हजारको रगतमा होली खेलेर आज सरकार र दरवारमा रमाइरहेका छन । मान्छे सँग भावना हुन्छ , मन हुन्छ , दिमाग हुन्छ , मानविय नैतिकता हुन्छ , आज टाउको भित्र गोली पसेका युद्धमोर्चाका घाँइतेहरु , वेपत्ताहरु , वेवारिसे भएकाहरु लाइ देख्दा हामी आफै रुन पुग्छौँ तर ति सामन्त प्रचण्ड बाबुरामको मन किन रुँदैन ? किन उनीहरु क्रान्तिलाइ सिद्धाउन चाहन्छन ? केही नभएपनी मानविय नैतिकता को नाताले पनी ति शहिदहरुप्रति , ति घाइतेहरुप्रति , ति जनमुक्ति सेनाहरुप्रति प्रचण्डबाबुरामको सहानुभुति हुनू पथ्र्याे । तर उनीहरुले जनमुक्ति सेनालाइ भिखारी बनाएर प्रतिक्रियाबादीहरुको हातमा सुम्पे ,हिँजो जनयुद्ध कालमा उठाइएका मागहरु एउटा पनि आज पुरा भएका छैनन , यो देश अझै पनी अर्ध सामन्ती र अर्ध औपनिवेशिक अवस्थामा रहेको छ । आज प्रचण्ड बाबुराम भन्दै छन नेपालमा जनवादी क्रान्ति सम्पन्न भइसक्यो । उनीहरुको यही कुरा सुनेर म उनीहरुलाइ भन्न चाहन्छु के उनीहरु मान्छे हुन ? के मान्छे ले यस्तै पागलले जस्तै कुरा गर्छ ? परिस्थितीलाइ एक रत्ति भर पनि बुझ्न नसक्ने चेतनाविहीन पनी मान्छे हुन सक्छ ? ..................” कमरेड क्रान्ति ले ममाथी के प्रचण्ड बाबुरामहरु मान्छे हुन भनेर प्रश्नको चाङ लगायो ।

म यतिञ्जेल सम्म उसको कुरा धारा प्रवाह मा सुनीरहेको थिएँ  । एकदिन को यही काल्पनीक जस्तो लाग्ने घटना ले अहिले नेपाली राजनितीमा एउटा प्रश्न चिन्ह उत्पन्न गराएको मैले पनी महसुस गरेको छु । आज मलाइ पनी यो आश्चर्य लागीरहेको छ क्रान्तिका हत्यारा प्रचण्ड बाबुरामले किन जनबादी क्रान्तिलाइ लत्याएर समाजबाद को कुरो गरिरहेका छन । जनबादी क्रान्ति सम्पन्न भइसक्दा के यही हुनुपर्ने थियो ? जनयुद्धकालमा जनता ले भनेका सवै कुराहरु पुरा भए ? संसदिय व्यवस्थामा जानकै लागी र आफ्ना आसेपासे हरुलाइ मन्त्री बनाउन र मोजमस्ती गर्न १५ हजार मारिनुपर्ने थियो ? कमरेड क्रान्तिको विचारमा जस्तै आज म सँग पनी हजारौ यस्तै प्रश्न छन तर यो प्रश्न को उत्तर कस्ले दिने ? म अहिले नयाँ क्रान्तिकारी पार्टि नेकपा–माओबादी भित्र गोलबन्द हुन पाँउदा निकै गर्वानुभुति गरिरहेको छु किनकी मानविय चेतना गुमाइसकेका हरु सँग बसिरहनु सतप्रतिसत सही थिएन । हिँजो १० बर्षे जनक्रान्तिको नेतृत्वमा लागेका प्रचण्ड बाबुराम किन आज यति तल सम्म गिर्दै गइराखेका छन ? संसदिय पोखरीमा रगतको पानीमाथी पौडी खेल्ने प्रचण्ड बाबुराम के मान्छे हुन ?यति धेरै गल्ती चेतना भएको मानिसले गर्न सक्छ ? गल्ती त एकदुइबटा मात्र हुन्छन । हो आज नेपाली जनताले यही प्रश्न गरिरहेका छन के प्रचण्ड बाबुराम मान्छे हुन ?           

सोनु कुमार सुनार

 (दृष्टिकोण)- नेपालको संसदीय राजनीतिमा थुप्रै राजनीतिक पार्टीका दलालहरुले सरकार बनाए र जनतालाइ सास्ती दिनु सम्म दिए । देश र जनताको हितमा काम गर्ने सवालमा सवै सरकारहरु ले केहीपनी उपलब्धी मुलक काम गर्न सकेनन । तर प्रत्यक सरकारले जनतालाइ दुख दिने काम मा बडो राम्रो अंक पाउन सफल भएका छन ।

कसैले मस्त भ्रष्टाचार गरेर नाम कमाए, कसैले नदिनाला बेचेर नाम कमाए, कसैले अपराधीहरुलाइ मन्त्री बनाएर नाम कमाए, कसै पार्टीले त झन जनताबाट कलंकीट व्यक्तिलाइ सरकारको नेतृत्व गर्न लगाएर पनि नाम कमाए । नाम कमाउनेहरुकै भिडमा अहिले सवैभन्दा प्रथम नाम कमाउने सरकारको रुपमा चिनिएको छ डाक्टर बाबुराम भटटराईको सरकार ।
जो संबिधानसभाको मृत्यु पश्चात काम चलाउको सरकार को रुपमा रुपान्तरण भएको छ । तर अहिले यो काम चलाउ सरकारले अध्यादेश मार्फत देश चलाउने दुष्साहस अहिले गरिरहेको छ । बाबुरामको सरकार बन्ने समयमा नेपाली जनताले बाबुरामलाइ चिनेकै थिएनन । उनी जनतामाझ लगाउनु भर गफ लगाएर चर्चामा आएका थिए ।
जनताले पनी यति धेरै गफहरु गरिरहँदा सवै गर्न नसकेपनी बाबुरामले केही न केही त गर्ला भन्ने कुरा आँकलन गरेका थिए । सस्तो लोकप्रियता कमाउनको लागी प्रधानमन्त्री भइसकेपछि उनले गर्नुभर नाटक गरे । सुरुमै मुस्ताङ गाडी चढेर उनी चर्चामा आए, तर नितीको पछाडी लाग्नेहरुलाइ कसले गाडी चढ्यो, कसले साइकल चढ्यो, अनी कसले कमिज लगायो, कसले कोट लगायो भन्ने बारेमा केही पनी स्वाद हुँदैन तर वुद्धि विग्रेका नेपालीहरुको दिमाग चाट्नको लागी बाबुरामले त्यसो गरेका थिएनन ।
उनी साँच्चै राष्ट्रबादी र मितव्ययी हुन की होइनन भन्ने कुरा पछि पुष्टि भयो । सरकार बनाउने वेलामै प्रचण्ड बाबुरामले मधेशीहरु संग राष्ट्रघाती सम्झौता गरे । त्यतिखेरबाट सरकारको बास्तवीक अनुहार देखिन सुरु गरेको थियो । प्रचण्ड बाबुराम ले मधेशीहरु संग अरु पनी झिना मसिना सम्झौताहरु पनी गरेका थिए जो जनताको विरुद्धमा थियो तर सवैभन्दा गलत सम्झौता यो गरेका थिए की मधेश आन्दोलनका नाममा गुण्डागर्दी गरेका १० हजारहरुलाई नेपाली सेनामा सामुहीक प्रवेश, यो अत्यन्त गलत थियो । विरोधकै विचबाट सरकार गठन गरे बाबुरामले, अनी मन्त्री मण्डल विस्तारकै क्रममा उनी फेरी बौलाए । उनले नेपालकै इतिहाँसमा भेडाबाख्रा सरी मन्त्री हरुको गोठ खडा गरे ।
उनी सधै शान्ति, संबिधान र सुशासनको गफ लगाउने गरिरहँदा उनले सरकार मा हत्यारा र दलालहरु लाइ पनी मन्त्री बनाएका रहेछन । पछि ती मन्त्रीहरु जेल जाँदा नेपाली जनता झन दंग परे, सरकार नेपालको इतिहाँसमै गद्धार सरकार को रुपमा परिणत हुने घटनाक्रमहरु जारी रहीराखे । नेपालमा सामन्तबादको जरा उखेल्नको लागी दशबर्षे शसस्त्र जनयुद्ध लडेका विर नेपाली जनताका जनमुक्ति सेना हरुलाइ एमाले काँग्रेस लगायतका नेपालका जनविरोधी राजनितीक पार्टिहरु ले सिद्धाउनको लागी गर्नु षडयन्त्र गरिरहँदा कमरेड बाबुरामले त्यो कदमलाइ समर्थन गर्दै एमाले कांग्रेस सँग मोर्चाबन्दी को शैलीमा हात मिलाएका थिए ।
बाबुरामलाई भनिन्थ्यो भारतको दलाल तर त्यो बोलाइमा मात्र सिमीत थियो, तर जव उनी भारतका खुद दलाल मधेशीहरु लाइ समावेश गरेर सरकार को नेतृत्व गरे तव उनी भारतको बास्तविक दलाल रहेछन भन्ने कुरा प्रमाणित भयो । प्रमाणित कसरी भयो भन्दा उनले नेपाली जनताको विरोध को विचबाट, नेपालका राजनितीक पार्टिहरुको विरोधको विचबाट र पार्टि भित्रैको गम्भीर असहमती को विचबाट नेपालमा रहेका लगानीकर्ताहरुलाइ बाइपास गरेर भारतिय पुँजीपति दलालहरुलाई नेपाल चुस्न को लागी आमन्त्रण गर्दै उनले भारतमा गएर विप्पा सम्झौता गरे ।
उनले गरेको त्यो सम्झौता कुनैपनी हालतमा नेपाली जनताको हितमा थिएन, सम्झौता मा यदि नेपालमा बन्द हडताल र आन्दोलनको कारण उद्योग बन्द भएमा त्यसको क्षतिपुर्ति नेपाल सरकारले तिर्नुपर्ने कुरा राखिएको थियो । त्यो मानेमा बाबुराम सरकारले नेपालकै सामन्तबादीहरुले समेत गर्न नसकेको किसान मजदुर हरुको आन्दोलन गर्न पाउने अधिकार माथी धावा बोल्ने काम गर्न पुग्यो ।
अर्का घातक भनेको देशभित्र रहेका लगानीकर्ताहरुको घाँती निमोठ्ने काम गर्न पुग्यो । नेपाली जनताको विरुद्धमा आफ्ना कामहरु अगाडी बढाइरहेकै वेलामा प्रचण्ड र सरकार को सक्रियतामा नेपाली जनताका विर जनमुक्ति सेनाको विघटन गरियो । एकातिर देश भित्र जनविरोधी शक्तिहरु मौलाइरहको अवस्था र अर्को तिर सरकारले जनविरोधी कामहरुलाइ अगाडी बढाउने कार्य जारी राख्यो । संबिधान निर्माणको क्रममा देशमा जनबादी र प्रतिगामी शक्ति विचमा निरन्तर लडाइ जारी रहिरहेको थियो । नेपालमा चलेको यो संघर्षबाट कोही पनी सफल हुन सकेन । नत जनविरोधीहरु सफल भए नत जनबादी शक्ति नै सफल भयो, डाक्टर बाबुराम भटट्राइको सरकारले नेपालमा प्रतिगामी हरुलाइ चलखेल गर्नको लागी ठुलो बाताबरण सिर्जना गरिदियो । संबिधान निर्माण हुन नसकेपछि र नेपालका राजनितीक पार्टिहरु विच अन्तीम घडीमा छलफल भइरहेको वेलामा बाबुराम सरकारले एक्कासी गैर संवैधानिक तरिकाले संबिधानसभाको हत्या गर्न पुग्यो । जसले गर्दा नालायक सरकार ले यो देशलाइ संवैधानीक संकटको मुखमा धकेल्न पुग्यो । अहिले सरकार कामचलाउ हैसियतमा छ तर उसले अझै पनि जनविरोधी कामहरु गर्न छाडेको छैन । केही समय अगाडी नेपालको विमानस्थल भारतलाइ दिने जस्तो राष्ट्रघाती कदम सरकारले चाल्न खोजेको थियो ।
आज बाबुरामको सरकारले जनविरोधी र नालायक काम हरु गर्दा गर्दा उसले आफ्नो सामान्य नैतिकता पनी विर्सिएको छ । नेपाली संसदिय राजनितीमा सत्तामा पुगेका राजनितीक पार्टीका नेताह्रुले आफुलाई सात पुस्ता सम्म पुग्ने सम्पत्ति कमाइसकेका छन । उनीहरु विलासिता र मोजमस्तीको जिवन वाँचीरहेका छन ।
उनीहरुलाई पैसाको कुनै कमी छैन , त्यही आडमा उनीहरुले पैसा तिरेर गुण्डाहरुलाइ पालेका छन र नेपाली राजनितीलाइ अपराधीकरण गर्न खोजेका छन । तर अर्का तर्फ नेपाली जनताको हालत हेर्ने हो भने अत्यन्त नाजुक अवस्थामा छ। आज जनताहरु एउटा सिटामोलको चक्की समेत खान पाइरहेका छैनन । गरिव, दलित, सुकुम्बासी,राउटे , भरिया , कमैया र मधेशी जस्ता पिछडिएका जनसमुदायमा आज के खाएर दिन काट्ने भन्ने विषयमा गम्भीर समस्या उत्पन्न भएको छ ।
उनीहरु तर्फ यो नालायक सरकारको रत्तिभरपनी दया माया छैन , बरु छाप्रो हालेर बसेको सुकुम्बासी बस्तीमा यो सरकारले डोजर चलाउन निर्देशन दिने गरेको छ । जनताका समस्याहरु कँहा छन त्यसलाइ अँध्यारोमा लाइट लगाएर हेर्न पर्ने अवस्था सिर्जना भएको छ । तर कामचलाउ सरकार जनविरोधी काम गर्न लाइ अझै पनी पछाडी हटेको छैन । भर्खरैमात्र माथी उल्लेख गरिएका नेपालमा पहिला मन्त्री , न्यायधिश बनेर सातपुस्ता सम्मलाइ पैसा कमाएका राजनितीक दलालहरुलाइ सरकारले अध्यादेश मार्फत आजीवन गाडी , इन्धन र जाँडपानीको व्यवस्था गर्ने निर्णय गरेको छ ।
यही विषयलाई लिएर नेपाली जनता फेरी एकचोटी आतंकित बनेका छन , सरकार लाइ सोधी रहेका छन अहिले सम्म प्रधानमन्त्री , गृहमन्त्री , न्यायधिश भएका हरुलाइ आजीवन मोजमस्ती मा डुवाउनको लागी नेपाली संग कुन माइकालाल ले राख्न दिएको ऋण छ ? अनी खान नपाएकाहरुलाइ दिन छाडेर आजीवन पुग्ने गरी पैसा कमाएका राजनितीक नेताहरुलाइ किन पैसा दिनुपर्ने रु अझ हेर्दै जाँउ अव यो कामचलाउ सरकारले यसै गरी अध्यादेश मार्फत गैरकानुनी रुपमा कति बदमासीहरु गर्नेछ रु नेपालको संसदीय राजनितीको इतिहाँसमा थुप्रै राजनितीक पार्टिहरुले र त्यसका नेताहरुले नेपाली जनतासामु बदमासी गरेका छन । नेपाली जनता हरुले आज सम्म थुप्रै बदमासीहरु भोगीसकेका छन, नेपालको संसदिय राजनितीको यो रंगमञ्चमा मञ्चन गरिएका थुप्रै नाटकहरु नेपाली जनताले हेरिसकेका छन ।
संसदिय कुव्यवस्थाको सवैभन्दा खतरनाक जत्थाको नेतृत्व अहिलको सरकारले गरिरहेको छ । तर यो सरकार यो संसदिय राजनितीको इतिहाँसकै अन्तीम सरकार हो । अव जनताले यस्तो संसदिय कालो व्यवस्था मान्ने वाला छैनन । जनताले यो संसदिय व्यवस्थाको विरुद्धमा कालो झण्डा देखाउन सुरु गरेको लामो समय भइसकेको छ । यतिखेर यो नालायक सरकारको विरुद्धमा नेपाली जनताहरु उत्रिएका छन , भने अर्को तर्फ नेपाली प्रतिक्रियाबादीहरु पनी यो सरकारको विरुद्धमा उँभिएका छन । प्रतिक्रियाबादीहरु सत्ताको लागी विरोधमा उत्रिएका छन तर भर्खरै बनेको नयाँ क्रान्तिकारी पार्टि सत्ता को लागी नभएर यो कालो संसदिय व्यवस्थाकै अन्त्य को लागी नेपाली जनताको साथ लिएर संघर्षमा उत्रिएको छ । यतिखेर एमाले कांग्रेसले देखएको कालो झण्डाको भ्रममा नपरी सिँगो संसदिय कालो व्यवस्थाकै विरुद्धमा संघर्षमा उत्रिएको नेकपा–माओबादीको क्रान्तिकारी झण्डा मुनी सवै नेपाली जनताहरु र हामी सवै गोलबन्द हुनु जरुरी छ । एमाले कांगे्रसहरु सत्तामा जानको लागी विरोधमा छन तर नेकपा– माओबादी ले सिंगो संसदिय व्यवस्था अन्त्यको लागी यति खेर कालो झण्डा देखाएको छ ।

सोनु कुमार सुनार

संसारमा रहेको दुइवटा वर्गविचमा रहेको बर्गिय खाडल र असमानताको कारण सर्वहारा वर्गले आफ्नो मुक्तिको लागी लडाइको सुरुवात ग¥यो । किसान , मजदुरहरुको लडाइ संसारका थुप्रै देशहरुमा पुँजीपति सामन्तहरुका विरुद्ध जारी छ । संसारका केही देशमा जनताले जनक्रान्ति सम्पन्न पनी गरे , थुपै्र देशहरुमा लडाइ जारी छ र अरु देशहरुमा लडाइहुने पक्का पक्की छ । नेपाल एक प्राकृतिक हिसाव ले अत्यन्त सुन्दर र धनी देशहो । यँहा पनी पुँजी पतिहरु र गरिव सर्वहारा हरुको विचमा ठुलो वर्गिय खाडल कायम रहेको छ । विभिन्न खाले अन्याय अत्याचार , दमन , शोषण , असमानता कायम रहेको छ । संसारभर उर्लिएको जनधिकार को आवाज ले नेपाल लाइ पनी छोइसकेको छ , नेपाली जनताले पनी आफ्नो हक अधिकारको लागी नेपालमा सम्भ्रान्त वर्गको विरुद्धमा लडाइको सुरुवात गरिसकेका छन । त्यो लडाइको सुरुवात २००७ साल पनी हुनसक्छ ,त्यो सुरुवात २०४६ साल पनी हुन सक्छ , त्यो सुरुवात २०६२,६३ पनी हुन सक्छ । तर नेपाली जनताले आफ्नो हक अधिकार को लागी लडाइको गौरवपुर्ण सुरुवात गरेको समय विंस २०५२ साल हो । नेपाल देशको निर्माण सँगै दुइवटा वर्गहरु पनी त्यति खेरै जन्माइएको थियो । सुरुमा कोही पनी जनता वा पराइ थिएन , एउटै परिवार मै वर्ग को सिर्जना गरिएको थियो । परिवार भित्रका टाठा बाठा हरु ले सोझासिधाहरुलाइ प्रयोग गर्ने र उनीहरुको प्रयोगद्धारा मोजमस्ती र सुखसयल गर्ने कुकार्य को थालनी गरेका थिए । लाटा सिधा परिवारको सदस्यहरुलाइ मोटातिघ्रेहरु हरुले श्रम मा प्रयोग को सुरुवात गरे । बंशविकास को क्रममा परिवार समाजको रुपमा रुपान्तरण भयो । समाजमा जारी तिव्र वर्गिय असमानता केही समय कायम नै रहीरह्यो । समाजमा पहिले देखी कायम रहेको सम्भ्रान्त र सामन्ती शासक वर्गको विरुद्धमा थोरै आवाज हरु उठ्न थाले । राणाकालीन समय मा राणा हरुको परिवार भित्रैबाट वर्गविरोधको सिर्जना भयो । राणापरिवार मा शासन पँहुचको आधार तय गर्नको लागी विभिन्न तह गरी मानिसहरुलाइ परिभाषित गरिएको थियो । सवैभन्दा माथिल्लो स्टेपका राणाहरुले शासन गर्थे त्यस्तै क्रमिक रुपमा सवैभन्दा लाष्ट स्टेपका राणाहरुलाइ परिवार भित्रै जनावर को जस्तो व्यवहार गरिन्थ्यो र उनीहरुलाइ सवैभन्दा श्रममा प्रयोग गरिन्थ्यो । तल्लो भनिएका राणा हरुको सम्पतीमा स्वामित्व थिएन र उनी हरु वास्तवमै गरिव थिए । तर अन्याय अत्याचार को तिव्रता बढेपछाडी त्यो सहन नसक्ने अवस्थामा पुग्यो र त्यो असह्य अवस्था राणाशासनको लागी प्रत्युत्पादक बन्न गयो । परिवार भित्रकै द्धण्द्धको कारणले राणा शासनको जगहरु विस्तारै कमजोर बन्दै गयो । परिवार भित्रैको विद्रोह र नेपालमा केही पार्टिहरुको सक्रियता तथा राणा शासकहरुको शासन कुशलतामा आएको कमजोरी को कारण ले लामो समय सम्म एउटै जहान ले गर्दै आएको शासन ढल्यो । एउटा ठुलो सामन्ती शासन को अन्त्य पश्चात जनता शासन तहमा जाने सम्भावना थिएन । राणाहरुको विरुद्धमा दोस्रो नम्वर का सामन्तहरुले विद्रोह र संघर्ष गरेका थिए र त्यसपश्चात उनीहरु शासन तहमा पुगे । दोस्रा सामन्तहरुले राणाहरुको विरुद्धमा संघर्ष गर्दा जनतामा उनीहरु प्रगतिशील देखिएका थिए । नेपालमा दोस्रो तहको सामन्तहरुको जत्था को रुपमा शाह दाजुभाइले शासन गरे । उनीहरु पनी नेपालमा केही समय सम्म शासन गर्न सक्षम भए , शाहकालीन समयमा नेपालमा राजनितीक पार्टिहरुको पनी तिव्र विकास भइसकेको थियो । शाहकालीन सामन्तीहरु विरुद्धमा राजनितीक पार्टिहरुले संघर्षको सुरुवात गरे । त्यो समयका राजनितीक पार्टिहरुले पनी जनतामा प्रगतिशिल बन्ने तर सत्तामा आफ्नो सहभागीताको लागी संघर्षको सुरुवात गरेका थिए । त्यसैले नेपाली कांग्रेस लगायतका सामन्तबादी राजनितीक पार्टिहरुले राजा सँगको सहकार्यमा आफ्नो प्रतिनिधित्व सरकारमा गराउनको लागी प्रयास गरीरहे र उनी केही सफल पनी भए । नेपालमा जसरी पहिलो नम्बरको सामन्तका विरुद्धमा दोस्रो नम्बरका सामन्तहरुले विद्रोह गर्ने गरेका छन त्यही सँस्कारको निरन्तरता स्वरुप नेपाली कांग्रेस र वुर्जुवा अन्य राजनितीक पार्टिहरुका विरुद्धमा त्यसैगरी शाहकालीन सामन्तका विरुद्धमा कम्युनिष्ट पार्टि हरुको जन्म पनी भयो । कम्युनिष्ट पार्टिहरु पनी त्यो समयमा जनताको मुक्तिको लागी नभइ सत्तामा आफु पनी जान पाउनुपर्ने र आफुले पनी भाग खान पाउनु पर्ने मान्यताका साथमा संघर्षमा उत्रेका थिए । राजा , नेपाली कांग्रेस र कम्युनिष्ट भनिने नव सामन्तबादी सोँच बोकेका राजनितीक पार्टिहरुले मिलेर राष्ट्रको धुकुटीमाथी केही समय लुट मच्चाइ राखे । त्यति खेरको एक नम्बरको सामन्त भनेका राजा , नेपाली काँग्रेस र केही कम्युनिष्ट भनिने नालायक हरु थिए । नेपालको इतिहाँसमा जसरी एक नम्बर सामन्तका विरुद्ध दोस्रो तहको सामन्तहरुले विद्रोह गर्ने गरेका छन ठिक त्यसैगरी नेपालमा एउटा जनताको आफ्नै पार्टि भनी गफ चुट्ने ने.क.पा माओबादी भन्ने पार्टि जन्म्यो । राजा र त्यसको आसेपासेहरुलाइ मास्ने योजनाका साथ ने.क.पा माओबादी ले नेपालमा शसस्त्र जनयुद्धको थालनी गरेको थियो । सामन्तबादको जरो उखेल्ने योजनाका साथ युद्ध सुरु भएको कारण देशमा सवै नेपाली जनता हरु युद्धमा सक्रियताका साथ सहभागी भए । करिव १०,१२ बर्ष जारी युद्ध एक्कासी रोकीयो र विदेशी भुमिमा १२ बुदे राष्ट्रघाती कथित शान्ती सम्झौता गरियो । त्यो समयको पहिलो नम्बरको सामन्त भनिएको राजतन्त्र को अन्त्य त्यो युद्धले गर्न सक्षम भयो । सामन्तबादको अन्त्य पश्चात जनादेश अनुसारनै संबिधान सभाको चुनाव नेपालमा भयो । संबिधान सभाको चुनाव मार्फत नेपाली जनताले तत्कालीन विद्रोही पार्टि ने.क.पा माओबादी लाइ सवै भन्दा ठुलो राजनितीक पार्टि बनाएर पठाए । त्यतिखेर नेपाली जनताले सोँचेका थिए यति धेरै ६० बर्ष जति निरन्तर लडाइ गरियो अव नेपालमा सामन्तबादको नाम निसाना सवै मेटियो । अव देशमा जनताको संबिधान बन्नेछ र त्यो संबिधान ले सवै जातजाती , वर्ग लिंग, क्षेत्रको अधिकार लाइ सुनिश्चित गर्नेछ । तर नेपाली जनताको आशा अपेक्षा सवै खरानी भयो र जसरी नेपालमा एक नम्बरका सामन्तहरु खतम भएपछि दोस्रो नम्बरका सामन्तहरु जन्मने र उनी हरु फेरी एक नम्बर सामन्त बन्ने प्रचलन रहेको छ त्यही प्रचलनको निरन्तरता स्वरुप राजतन्त्रको अन्त्य को लागी युद्ध लडेको पार्टि ने क पा माओबादी को नेतृत्व नै मास्र्कबाद लेनीनबाद र माओबाद लाइ कुल्चदै नयाँ सामन्त को रुपमा देखापर्न थाल्यो । नेपालको राजनिती लाइ आज सम्म बन्दक बनाउँदै आएको संसदिय कालो व्यवस्थाको पक्षमा फेरी माओबादी नेतृत्व ले वकालत गर्न थाल्यो । माओबादी नेतृत्व ले आफ्नो वर्ग लाइ बाइपास गर्दै देशलाइ भुमरी मा पार्दै सवै नेपाली जनतालाइ भ्रम छर्दै हिँजो राजाबादीहरु सँग कार्यगत एकता गरेका नेपालका सामन्तबादी राजनितीक पार्टि हरुले जे भने त्यही गर्न थाल्यो । नेपाली जनताले जनसंबिधान निर्माणको लागी माओबादी लाइ सवै भन्दा ठुलो राजनितीक पार्टि बनाएर पठाएको थियो तर माओबादी नेतृत्व ले त एमाले काँग्रेस हरु सँग कार्यगत एकता गरी २०४७ सालकै संबिधान लाइ पुनस्थापना गर्ने काम मा सघाउ गर्न थाल्यो । जनताको पार्टि भनिएको माओबादी पार्टि को नेतृत्व अन्तत पछिल्लो समय मा डरलाग्दो सामन्त को रुपमा उदायो । राजतन्त्र को विरुद्ध लडाइ गरेको पार्टि नेतृत्व सामन्त मा रुपान्तरण भइसके पछाडी उ नेपाली जनताको तिव्र विरोध र खवरदारी को कारण ले गर्दा नेपाली कांग्रेस र एमाले ले भनेकै जस्तो पुरानो संबिधान ल्याउन सफल भएन । नेपालका राजनिती पार्टिहरु सामन्तबादको पुनस्थापना गर्न मरिमेटी लागीपरीरहँदा एकिकृत ने. क. पा माआबादी भित्र को कमरेड मोहन वैद्य को नेतृत्वमा रहेको विचार समुह र अन्य पार्टि मा रहेका सचेत क्रान्तिकारी जत्थाको विरोधको कारण सामन्तबादी संबिधान बन्न सकेन र संबिधान सभाभित्र क्रान्तिकारीहरु को बाहूल्यता नभएको कारण जनसंबिधान पनी बन्न सकेन । अन्तत सामन्तबादी र जनबादी दुबै संबिधान बन्न नसक्ने अवस्थाको सिर्जना भएका कारण संबिधान सभा ले मृत्यु बरण गर्न पुग्यो । संबिधान सभाको मृत्युपश्चात नेपाली जनता र नेपालका जनविरोधी राजनितीक पार्टि दुवै लाइ अप्ठ्यारो भयो । आफ्नो ६० बर्ष लामो संघर्ष बाट जन्मीएको संबिधान सभा ले संबिधान नै नदिइ मृत्युबरण गर्दा नेपाली जनता लाइ कस्तो भयो होला त्यो तपाइ आफै मुल्यांकन गर्नुहोस । अर्काेतर्फ चारचार बर्ष सम्म लुट मच्चाइ खाने भाँडा फुट्दा नेपालका राजनितीक पार्टिहरुको पनी मन पक्कै दुख्यो । राणाकाल देखी अहिले सम्मको इतिहाँस हेर्दा नेपालमा सवै राजनितीक शक्तिहरु अवसरबाद र सामन्तबाद मा फस्ने गरेको देखीन्छ । पछिल्लो समय मा कमरेड प्रचण्डको नेतृत्व मा रहेको ए नेकपा माओबादी पार्टि पनी नवसामन्ती पार्टि को रुपमा बदलियो । नेपाली राजनितीमा हामी यती लामो समय सम्म यो संसदीय व्यवस्था लाइ अध्ययन गरीसकेका छौँ । यो संसदिय व्यवस्था भनेको राजनितीक पार्टिहरुलाइ सत्तामा पुराउने र पुँजीपति सामन्त बनाएर फर्काउने भाँडा भएको कुरा को वैज्ञानिक पुष्टि भइसेको छ । सामन्तबाद झनपछि झन राजनितीकरण हुँदै गइरहेको छ यही संसदिय व्यवस्थाको कारणले । अव संंसदिय व्यवस्थाको मलामी बनेर क्रान्ति सम्पन्न गनूपर्ने समय आइसकेको छ । अव निणायक क्रान्ति गर्नु पर्ने वेला आइसकेको छ । अव सवै प्रवृति अन्त्य गर्न को लागी इतिहाँस को घडिमै अन्तीम लडाइ लड्नुपर्ने वेला आइसकेको छ । अव कोही जनता पनी संसदिय कुव्यवस्था को गफको पछाडी लाग्ने छैनन । हो यस्ता कुराको निष्कर्षमा पुगेर भर्खरै नेपालमा नयाँ क्रान्तिकारी पार्टिको जन्म भएको छ । भर्खरै नवसामन्त प्रचण्ड को पार्टिबाट छुटिएर नयाँ नेकपा–माओबादी पार्टिको गठन भएको छ । नेपाली जनताले भनिसकेका छनकी अव हामी संसदबादमा अल्मलीने छैनौँ, अव हामी कसैको आश्वासन को विश्वास गर्नेछैनौँ , सधै राजनितीको नाममा पुँजीपति बन्ने नेपालका जनावरहरुका सपना हरु अव हामी तोडदिने छौँ , अव हामी नेपालमा जसरी भएपनी निणायक जनबादी क्रान्ति सम्पन्न गर्नेछौँ । हो आज नेपाली जनता यही भनिरहेका छन । नेपाली जनताको माग अनुसार नै नेपालमा नयाँ क्रान्तिकारी पार्टिको गठन भएको छ । जव जव परिवर्तनको कुरा हरु आउने गर्दछन , जव जव क्रान्ति का कुराहरु आउने गर्दछन तव तव ती शब्दहरु संगै एउटा जिल्लाको नाम पनी संगै गाँसीएर आउने गरेको हुन्छ । त्यो जिल्ला को नाम हो प्यूठान , नेपाली राजनितीमा क्रान्तिकारी कम्युनिष्ट आन्दोलनहरुका निर्माता को जन्म गराउने जिल्ला भनेको प्यूठान जिल्लाहो । आज क्रान्तिको एउटा मोडमा नयाँ क्रान्तिकारी पार्टि गठन भएको देख्दा प्यूठान लाल लाल भइरहेको छ । प्यूठानी जनता हरु आफुलाइ नयाँ नेपाली जनबादी क्रान्तिको निर्माता जिल्ला का जनताको रुपमा पाँउदा धेरै खुसी भएका छन । अहिले जन्मीएको नयाँ क्रान्तिकारी पार्टि नेकपा माओबादी का नेता कमरेड मोहन बैद्य किरण को घर हो प्यूठान । मोहन बैद्य किरण उहाँ नेपाली क्रान्तिको एउटा तारा हो , अहिलेका सामन्त बनेका कमरेड प्रचण्ड उनका इमान्दार चेला हुन । कमरेड किरण कै आड भरोसामा कमरेड प्रचण्डले दशबर्षे सशस्त्र जनक्रान्ति सम्पन्न गरेको हुन । कमरेड मोहन बैद्य किरण जेल मा नपरेको भए नेपालमा बाह्रबुदे घातक सम्झौता हुनेथिएन । र यति समय सम्म क्रान्ति सम्पन्न भइसक्थ्यो । आज प्रचण्ड बाबुराम नव सामन्त बनीसकेको अवस्थामा मोहन बैद्य पनी त्यस्तै बन्नु कुनै गाह्रो थिएन । उनी पनी गर्न सक्थे गद्धारी तर उनी नेपाली क्रान्तिका प्रमुख संरक्षक हुन । आज मानिसहरु भनिरहेका छन मानिसको के विश्वास भोली प्रचण्ड जस्तै कमरेड किरण पनी बन्न सक्छन त्यसैले हामी कसको विश्वास गर्नु । यही प्रश्नको उत्तरमा मलाइ भन्न मन लाग्छ हामी कुनै व्यक्तिको पछाडी लाग्दैनौँ हामी मालेमा बाद को पछाडी लाग्छौँ । भोली मोहनबैद्य पनी संसोधन बादी बने भने हामी फेरी अर्काे बाटो मा लाग्ने छौँ र क्रान्तिलाइ निरन्तरता दिनेछौँ । तर बर्तमान अवस्थामा मालेमा बादलाइ नेपालको सन्दर्भमा उचित तरिकाले हेण्डल गर्ने व्यक्ति कमरेड किरण नै हुनुहून्छ । नेपाली क्रान्तिका वर्तमान नेता मोहन बैद्य किरण लाइ जन्माउने यो प्यूठान जिल्ला वास्तवमै नेपाली क्रान्तिको लाल किल्ला हो । आज प्यूठान जिल्लामा प्रचण्ड बाबुराम का पुच्छरहरुले आफ्ना कार्यकर्ताहरु धेरैभएको दावी गरिरहेका छन । तर प्यूठान जिल्लामा प्रचण्ड बाबुराम का कार्यकर्ताहरु को हालत देख्दा मलाइ मरुन्जेल हाँसो उठेर आँउछ । यो लेखमा म नामै किट्न चाहन्न किनकी तपाइहरु आफै पनी उनीहरुलाइ राम्रो सँग चिन्न सक्नु हुन्छ । प्रचण्ड बाबुराम का कार्यकर्ताहरु प्यूठानमा यस्ता छन की उनी हरु राती राती रक्सी धोकेर चोकमा हल्ला गर्न हिँड्ने गर्दछन ।कार्यकर्ता पनी नभनौँ जिल्ला का नेता भनिनेहरु लाइ जतिखेर पनी रक्स्याहा अनुहारमा नसा मा तल्लीन देख्न सकिन्छ । उनीहरुलाइ बाबुराम कमरेड का त के कुरा एक दिन मा १० फेरा बदल्ने १० जिव्रे कामरेड प्रचण्ड का कुराहरु पनी याद हुँदैन । जाँड खाएको तालमा आफ्ना कार्यकर्ताहरु धेरै छन भनेर गफ लगाउनु हाँस्यास्पद र लज्जा जनक कुरा हो । राजनितीक चेतना जनतामा पनी पुगीसक्यो , अव जँड्याहा मात्र होइन महातर्क गर्ने के.पी ओली को बाउलाइ पनी जनताले मान्ने वाला छैन । आज प्यूठानी जनताहरु नयाँ क्रान्तिकारी पार्टिको नयाँ निती र कार्यक्रमको पर्खाइमा छन । जनताले नेपाली लामो राजनितीक इतिहाँसको मूल्याँकन गरिसकेका छन । राजनितीक पार्टिलाइ पुँजीपति बनाउने संसदिय कालो व्यवस्थाको विरुद्धमा प्यूठानी जनता अव आगो ओकलेर अगाडी लड्न तयार छन । क्रान्ति पुरा नहुँदा सम्म लडाइ जारी रहनेछ र हामी लडिरहने छौँ भन्ने कुरा पनी जनतालाइ राम्रो सँग थाहा छ । अन्तत राणाकाल देखीको संसदिय दाग मेटाउने एक नयाँ क्रान्तिकारी पार्टि भनेको नेकपा–माओबादी हो र त्यसको लालकिल्ला प्यूठान हो ।

 

 

सोनु कुमार सुनार
    देश र जनताको हितको लागी घरपरिवार त्यागेर राजनिती मा हिँडेको पनि केही समय भइसक्यो । समाजमा रहेको धनी , अभिजात , पढेलखेका मानिसहरुले मात्रै समाजसेवा र राजनिती गर्नु पर्छ , तल्लो जात , गरिव ले राजनिती गरेको देखीयो भने त्यो ठुलाठालाको अपमान हुन्छ भन्ने परम्परा देखी स्थापित कु सोँचलाइ अस्विकार गर्दै र आफुबाट अन्त्य गर्दै आफ्नो हक र अधिकारलाइ स्थापित गर्नको लागी र नितीनिर्माण तहमा आफ्नो बर्गको पनि प्रतिनिधित्व गराउनको लागी म राजनितीक स्थान र सहभागीताको लागी संघर्ष गरिरहेको छु । समग्र विश्व राजनिती लाइ अहिलेनै बुझ्न नसके पनि नेपाली राजनितीको बारेमा हल्का फुल्का विश्लेषण गर्ने काम म गरिरहन्छु । नेपाली राजनितीको बारेमा विश्लेषण गर्दै गर्दा एकदिन म अलि गम्भीर हुन्छु । अहिलेकै नेपाली राजनितीका कुकृत्यहरु बाँकी रहीरहे भोली राजनिती गर्ने र नितीनिर्माण तहमा पुग्ने युवाहरुको भविष्य के हुन्छ ? यसै विषयमा मेरो एकदिनको सोँचाइ  यस्तो छ । ‘‘नेपाली राजनितीको इतिहाँसमा जनताको पसिना मा मोज मस्ती गर्नेहरु र रमाउने हरुको विरुद्धमा विभिन्न कालखण्डमा नेपाली जनताहरु विभिन्न राजनितीक पार्टि हरु मार्फत आन्दोलित भइराखे । राणा शासन काल देखी शाही काल हुँदै अहिले सम्म का आन्दोलन र संघर्षहरुमा नेपाली जनताले थुप्रै वलिदान हरु गरिसकेका छन । वलिदान सँगै नेपाली जनता ले अहिले सम्म थुप्रै राजनितीक पार्टि हरुलाइ सहयोग गर्दै आइरहेका छन । तर हिँजो देखी नेपाली राजनितीक पार्टि को इतिहाँस हेर्ने हो भने जुनसुकै राजनितीक पार्टि पनि कालान्तरमा जनताकै दुश्मन सँग सहकार्य र जनतालाइ धोका दिने काम भइरहेको छ । यसरी हेर्दा नेपालका राजनितीक पार्टि हरु नयाँ शासक , नयाँ सामन्त र नयाँ जनविरोधी शक्तिको रुपमा अहिले सम्म विकसित हुँदै गइरहेको देखीन्छ । राणा लाइ पछार्नको लागी नेपाली कांग्रेस ले संघर्ष गर्दा उसको उद्देश्य आफु र आफ्ना आसेपासे हरु राणा जस्तै सत्तामा पुग्नु र मोजमस्ती त्यसैगरी सुखसयलको जिवन विताउने र जनतालाइ अनेकौ बाहानामा थियो । त्यो उद्देश्य त्यतिखेर नै पुरा भएन । राणा शासनको अन्त्य पश्चात नेपाली राजनितीमा शाह हरुको शासन स्थापित भयो । नेपाली कांग्रेस ले त्यँहा पनि आफ्नो स्थान को लागी राजा सँगको सहकार्य लाइ अगाडी बढायो । त्यँहा पनी नेपाली कांग्रेस सन्तुष्ट थिएन । शाह हरुले नेपाली जनतामाथी गरिरहेको तिव्र दमनको कारण ले नेपाली जनताहरु निकै आक्राषित भएका थिए । नेपाली काँग्रेस ले जनताको साथ लिएर राजाहरु विरुद्ध कडा संघर्षमा उत्रने साहस गरेन र सकेन पनी कीनकी नेपाली जनताले कांग्रेसलाइ विश्वास गर्न छाडीसकेका थिए । राणा शासन को अन्त्य हुने काल देखी नै नेपालमा पनि भित्र भित्रै कम्युनिष्टहरु पनी विकसित हुँदै गइरहका थिए । र शाहकालमा नेपाली कांग्रेस राजाकै नोकर र पुच्छर बनेपछि जनताका साथ लिएर कम्युनिष्ट पार्टि अगाडी आयो । थुप्रै टुक्राहरुमा रहेका कम्युनिष्टहरुले जनधिकारको लागी आफ्ना कार्यक्रमहरु सञ्चालन गरिरहेका थिए । विभिन्न खाले आन्दोलन मा सहभागी कम्युनिष्ट पार्टिहरु मध्य ने.क.पा माओबादी ले नेपाली सामन्तबादको अन्त्यको लागी नेपाली जनताको साथमा नेपाली जनक्रान्तिको गौरवपुर्ण सुरुवात गर्यो । नेपाली जनताले अव यसवबाट पक्कै पनी नेपाली जनताको मुक्ति संभव छ र जनजीवन सुधार हुने कुरा पनी पक्का पक्की छ भन्ने कुरा सोँचेका थिए । अत्यधिक नेपाली जनताको साथले गर्दा नेपालमा सशस्त्र क्रान्ति पुरा भयो । र नेपाली सामन्तबादले नेपाली जनताको सामु घुँडा टेक्यो । नेपाली सामन्तबाद लाइ धुलो खुवाउन सफल भएको कारण नेपाली जनताको पार्टि ने.क.पा माओबादी नै हो भन्ने कुरा जनताले बुझे । त्यो परिणाम संबिधान सभाको निर्वाचन पछाडी देखीयो । जनताका अधिकारहरुलाइ जनताकै जनादेश अनुसार संबिधान मा लेख्नकोलागी भनेर नेपाली जनताले माओबादी लाइ सवैभन्दा ठुलो राजनितीक पार्टिको रुपमा माथि पठायो । तर नेपाली जनताको आशा अपेक्षामाथी एक्कासी तुसारापात भयो । राजाहरु सँगको सहकार्यमा जसरी कांग्रेस एमाले ले क्रियाकलाप गरेर नेपाली जनतालाइ धोका दिएका थिए । ठिक त्यसैगरी आज माओबादी नेतृत्व ले पनी सामन्तबादी एवं यथास्थितीबादी एमाले कांग्रेस सँग सहकार्य गरेर नेपाली जनताको अधिकार लाइ रद्दीको टोकरी मा विसर्जन गरेको छ । हिँजो राजा , राणा, कांग्रेस , एमाले जसो गरेका थिए ठिक त्यसैगरी आज माओबादीका प्रचण्ड बाबुराम हरु गरिरहेका छन । राजा , राणाहरु जे भएपनि राष्ट्रियताको सवालमा सचेत थिए । उनीहरुले आफ्नो स्वाधिनतालाइ राम्रो सँग ख्याल गर्थे तर प्रचण्ड बाबुरामहरुले त आज देशलाइ नै भारतिय विस्तारबादको हातमा सुम्पिदिए । भारतिय विस्तारबादको विरुद्ध लाग्न निर्देशन गर्ने प्रचण्ड आज नेपालको राजनितीक दलहरुको वैठकमा भारतिय राजदुत लाइ पनी भारतिय प्रतिनिधीको रुपमा बोलाउने गर्दछन यो कँहा सम्मको लाचारीपना हो ?नेपाली राजनितीमा पहिले जनताको सामु लोकप्रीय नारा लगाउने र पछि गद्धारी गर्ने सँस्कारको निरन्तरता प्रचण्ड बाबुरामले पनि दिए । प्रचण्ड ले हिँजो सवै जातजातीहरुलाइ थुप्रै सपना हरु बाँडेका थिए । उनीहरुलाइ राज्य दिन्छु भनेका थिए , अधिकार दिन्छु अनी के के हो के के दिन्छु भनेका थिए । तर आज त्यो कुरा गरेर उनले १३हजार लाइ अनाहकमा मर्न पनी बाध्य बनाए । प्रचण्डकै कारणले आज देशमा दंगाफसाद भइरहेको  छ ।आज थुप्रै जातजातीहरु आफ्नो राज्य मागीरहेका छन प्रचण्डलाइ । हिँजो दिएको आश्वासनको उत्तर मागीरहेका छन । उनले नेपाललाइ सिंगापुर बनाउँछु भनेका थिए । खोइ सिंगापुर ? खोइ जनजातीलाइ अधिकार ? खोइ दलीतलाइ अधिकार? खोइ सुकुम्बासीलाइ जग्गा ? सुकुम्बासीको प्रसंगमा एउटा कुरा याद आइहाल्यो  हिँजो सुकुम्बासीलाइ जग्गा दिन्छु भन्ने प्रचण्डबाबुरामले आज बाग्मती किनारमा रहेका सुकुम्बासीहरुलाइ रुवाउँदै उनीहरुको बास भत्काइदिए । प्रचण्ड ले हिँजो भनेका कुरा र आज उनले गरीरहको गतिविधीको विचमा कति अन्तविरोध छ त्यो तपाइ आफै विश्लेषण गर्नुहोस । कं माओले भन्नुभएको थियो । सेना नभएको जनतासँग आफ्नो भन्नु केही पनी हुँदैन, तर प्रचण्डले जनमुक्ति सेनालाइ लज्जास्पद तरिकाले विघटन गरेर सिद्धाइदिए । उनले कताकता भाषणमा भने रे नेपालमा जनबादी क्रान्ति पुरा भयो अव समाजबादी क्रान्ति गर्नु पर्छ । नेपाली जनताहरु ले अहिले प्रश्न गरिरहेका छन । प्रचण्ड सज्जन हो की पागल हो ? आज देशमा उनी हिँजो जनविरोधी भनिएका हरु सँग सहकार्य गर्दै आफ्नो वर्ग र विचार लाइ लत्ताउँदै हिँडिरहेका छन । उनी अव माक्र्सबादी , लेनीनबादी , माओबादी होइनन अव उनी पुँजीबादी सामन्तबादी मा परिणत भएका छन । नेपाली जनताले सवैभन्दा विश्वास गरेका नेपाली क्रान्तिका नायक भनीएका प्रचण्ड आज गद्धारमा रुपान्तरण भएका छन । यति लामो राजनितीक इतिहाँसलाइ मुल्यांकन गर्दा हामी समग्रमा के बुझ्दछौँ भने मानिस शक्तिमा पुगेपछि वर्गलाइ विर्सेर अर्काे बर्गमा रुपान्तरण हुन्छ र त्यसैको विरुद्धमा फेरी अर्काेले संघर्ष गर्नुपर्ने हुन्छ । आज देशमा एमाले , कांग्रेस र माओबादी प्रचण्ड आसेपासेहरुको विरुद्धमा फेरी एउटा क्रान्तिकारी समुह आन्दोलनमा उत्रिएको छ । उसले आज देशव्यापी रुपमा आन्दोलनको कार्यक्रमहरु घोषणा गरको छ । प्रचण्डको आत्मसमर्पणबादी कदमको विरुद्धमा कडा भन्दा कडा आन्दोलन का कार्यक्रमहरु अगाडी सारेको छ । पहिला जनताको पक्षमा नारा लगाउने अनी पछि गएर धोका दिने वा जनादेश विर्सने प्रवृती नेपाली राजनितीमा कायम रहेर के नेपाल रहीरहन सक्छ ? के यो नेपाली जनता लाइ मान्य हुन्छ?पक्कै पनी यो नेपाली जनतालाइ मान्य हुँदैन र हामी युवाहरुलाइ पनी हूँदैन । त्यसकारण झुठा आश्वासन दिने र जनताको जनादेश भन्दा बाहीर जाने हरुलाइ जनकार्वाही गर्नको लागी युवा राजनितीकर्ताहरु अव उठ्नु जरुरी छ । फोहोरी राजनितीको विरुद्ध मा विशाल जनमत सिर्जना गरिनु जरुरी छ । हामीले हाम्रो गाँउ घर , समाज , जिल्ला , प्रान्त हुँदै फोहोरी राजनितीको विरुद्धमा अभियान चलाउनु जरुरी छ । अव हरेक सफल युवा नेताहरुले सवैले नयाँ राजनितीक संस्कारको विकास गर्न अगाडी बढ्नु पर्छ । राजनिती गर्ने हामी सवै युवा नेताहरु ले छातीमा हात राखेर जनताको कसम खानु पर्दछ र भन्नु पर्दछ ,यो फोहोरी राजनिती पुर्ण रुपमा अन्त्य गरी नयाँ संस्कार सहितको राजनिती लाइ स्थापित गर्छाैँ । क्षमताको दृष्टि ले युवा जुनसुकै तहमा पनी रहन सक्छ त्यो आफ्नो ठाँउमा छ । तर देश भरीका युवा राजनितिज्ञ हरुले आफ्नो संघिय प्रान्त लाइ ख्याल गरी अव भन्नु पर्ने वेला आएको छ ,  यो पुरानो जनविरोधी राजनितीक सँस्कार को पुर्ण रुपमा अन्त्य गर्नेछु मैले म मेरो राज्यको मुख्य मन्त्री बन्दा.........................’’
                                                                                                                                                                                     
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

कार्ल मार्क्सको शिक्षाको ऐतिहासिक भवितव्य (१)

---

---

मार्क्सको शिक्षाको प्रमुख सार हो - समाजवादी समाजको निर्माताको रूपमा सर्वहारावर्गको विश्व ऐतिहासिक भूमिकाको स्पष्टीकरण । के मार्क्सले आफ्नो शिक्षा प्रतिपादन गरिसक्नुभएपछि संसारभरिको घटनाक्रमले यस शिक्षाको औचित्य पुष्टि गरेको छ ?

सन् १८४४ मा मार्क्सले पहिलोपल्ट आफ्नो विचारधारा प्रस्तुत गर्नुभएको थियो । सन् १८४८ म प्रकाशित मार्क्स र एङ्गेल्सका कृति 'कम्युनिष्ट घोषणापत्र'ले पूर्ण एवम् क्रमबद्ध रूपमा यस विचारधाराको व्याख्या प्रस्तुत गरिसकेको थियो । यो कृति आजसम्म पनि वहाँको विचारधाराको उत्कृष्ट अभिव्यक्तिको रूपमा कायमै छ । यस अवधिदेखिको विश्व इतिहास स्पष्ट रूपमा तीन भागमा विभाजित हुन थाल्यो : एक, सन् १८४८ को क्रान्तिदेखि (२) पेरिस कम्युन (१८७१), (३) सम्म, दुई, पेरिस कम्युनदेखि रुसी क्रान्ति (सन् १९०५) सम्म, तीन रुसी क्रान्तिपछिको अवधि । आउनुहोस्, अब हेरौं उपरोक्त प्रत्येक युगमा मार्क्सको शिक्षाको भवितव्य कस्तो रह्यो त ?

१

पहिलो युगको आरम्भमा शिक्षाले आधिपत्य जमाइसकेको थिएन । समाजवादका अनगिन्ती गुट र धाराहरूमध्ये यो पनि एक थियो । त्यसताका समाजवादका त्यस्ता रुपहरूले प्रभुत्व जमाएका थिए, जो आधारभूत रूपमा हाम्रा नारोदनिकहरूसँग (४) धेरै मिल्दाजुल्दा थिए - ऐतिहासिक विकासको भौतिक आधारको अनभिज्ञता, पुँजीवादी समाजका प्रत्येक वर्गको भूमिका र महत्त्व केलाउने असमर्थता, प्रजातान्त्रिक सुधारहरूका बुर्जुवा सारलाई 'जनता', 'न्याय' र 'अधिकार' जस्ता विभिन्न समाजवादी देखिने शब्दहरूद्वारा ढाकछोप गर्ने प्रयास आदि नै यस अवधिको मुख्य चरित्र थियो ।

सन् १८४८ को क्रान्तिले प्राग्-मार्क्सकालीन समाजवादका यी समस्त कोलाहलपूर्ण, बहुरुपी एवम् छद्मभेषी रुपहरूमाथि प्राणघातक प्रहार गर्यो । विभिन्न राष्ट्रहरूमा भएका क्रान्तिहरूले समाजका विभिन्न वर्गहरूलाई व्यवहारिक कसौटीमा उदाङ्ग पारिदिए । सन् १८४८ को जूनमा गणतन्त्रीय बुर्जुवावर्गद्वारा पेरिसमा मजदुरहरूको हत्या भएपछि अन्तिम रूपमा यो कुरा स्पष्ट भयो कि मात्र सर्वहारावर्ग समाजवादी हुन सक्छ । कुनै पनि प्रतिक्रियावादी तत्त्वहरू भन्दा उदारवादी बुर्जुवा सर्वहाराको स्वाधीनताबाट सयौं गुना बढी तर्सेको हुन्छ । कातर उदारवादले प्रतिक्रियावादी शक्तिहरूको अगाडि घुँडा टेक्छ । सामन्ती अवशेषहरूको उन्मूलनद्वारा नै सन्तुष्ट भएका किसानहरू वर्गमान व्यवस्थाको ताँतीमा मिसिन आउँछन् र कहिलेकाहीं मात्र मजदुर जनवाद र बुर्जुवा उदारवादबीच ढुलमुल गर्दछन् । वर्गविहीन समाजवाद र वर्गविहीन राजनीतिसम्बन्धी यिनका समस्त अर्तिहरू खोक्रो वकवास सिद्ध हुन्छन् ।

पेरिस कम्युन (१८७१)ले यी बुर्जुवा सुधारहरूको विकास कत्तम पारिदियो गणतन्त्रको अर्थात् राजकीय सङ्गठनको त्यस रुपको जसमा वर्गसङ्घर्ष अधिकतम खुल्ला रूपमा अभिव्यक्त भएको हुन्छ, सुदृढताको श्रेय मात्र सर्वहारा वीरतालाई छ ।

अन्य समस्त युरोपेली राष्ट्रहरू, जहाँ यो विकासक्रम बढी अल्झिएको थियो र अझ पूरा भइसकेको थिएन, त्यही पुर्व निर्धारित पुँजीवादी समाजमा पुग्छन् । पहिलो युग (१८४८-१८७१) को अन्त्यसम्ममा, आँधीबेहरी र क्रान्तिकारीहरूले भरिएको यस युगमा, प्राग्-मार्क्सकालीन समाजवाद मर्छ । सर्वहारावर्गका स्वाधीन पार्टीहरू प्रथम इन्टरनेशनल (१८६४-१८७२) (५) र जर्मन सोसल-डेमोक्रेसी जन्मन्छन् ।

२

दोस्रो युग (सन् १८७२-१९०४) आफ्नो 'शान्तिपूर्ण' चरित्र, क्रान्तिहरूको अभावले गर्दा पहिलो युगभन्दा फरक हुन जान्छ । पश्चिममा बुर्जुवा क्रान्तिहरू खत्तम भइसकेका थिए । पुर्व यस्ता क्रान्तिहरूको लागि अझ कलिलै थियो । पश्चिम भावी परिवर्तनहरूको युगमा पाइला टेक्नको लागि 'शान्तिपूर्ण' तयारी गर्दैछ । जताततै सर्वहारा चरित्रका समाजवादी पार्टीहरू गठन हुन थाल्छन् र यिनीहरू पूँजीवादी संसदीय पद्धतिको उपयोग गर्न, आफ्ना दैनिक अखबारहरू, आफ्ना शैक्षिक संस्थाहरू, आफ्ना ट्रेड युनियनहरू र सहकारी संस्थाहरू स्थापना गर्न सिक्छन् । मार्क्सको शिक्षाले पूर्ण विजय हासिल गर्छ र अब यो शिक्षा व्यापक रूपमा फैलिन थाल्छ । सर्वहारावर्गको शक्ति सञ्चय र एकत्रीकरणको प्रक्रिया तथा भावी सङ्घर्षहरूको लागि तयारी गर्ने काम बिस्तारै तर दृढतासाथ अगाडि बढ्न थाल्छ ।

इतिहासको द्वन्द्ववाद नै यस्तो छ कि मार्क्सवादको सैद्धान्तिक विजयले यसका शत्रुहारूलाई मार्क्सवादको मकुण्डो लाउन बाध्य गर्छ । भित्रबाट सडिसकेको उदारवादले समाजवादी अवसरवादको रूपमा आफूलाई पुनजीर्वित गर्ने प्रयास गर्न थाल्छ । महान् युद्धहरूको लागि तयारीको यस युगलाई उनीहरू सङ्घर्षबाट पछि हट्ने समय ठान्छन् । दासहरूको अवस्थामा सुधार ल्याउनको लागि पुँजीवादी दासताको विरुद्ध गरिने सङ्घर्षको सट्टा उनीहरू दासहरूलाई आफ्नो स्वाधीनताको अधिकार पाँच कौडीमा बेच्ने सल्लाह दिन्छन् । उनीहरू बडो कायरतापूर्वक "सामाजिक शान्ति" (अर्थात् दास र मालिकहरूबीचको शान्ति) कायम गर्ने पाठ पढाउँछन् र वर्गसङ्घर्षको बहिष्कार गर्ने अर्ति दिन्छन् । समाजवादी संसद्का सदस्यहरू, मजदुर आन्दोलनका विभिन्न अधिकारीहरू र "सहानुभूतिकर्ता" बुद्धिजीवीहरूबीच उनीहरूका थुप्रै हिमायतीहरू छन् ।

३

अझ अवसरवादीहरूले "सामाजिक शान्ति" र "जनवाद"अन्तर्गत आँधीबेहरीको अनावश्यकता जस्ता आफ्ना सिद्धान्तहरूको प्रशस्त मात्रामा प्रशंमा गर्न पनि भ्याइसकेका थिएनन्, एसियामा विश्वको महानतम आँधीबेहरीको मुहान देखापर्छ । रुसी क्रान्तिको लगत्तैपछि टर्की, फारसी र चिनियाँ (६) क्रान्तिहरू आइपुग्छन् । आज हामी यिनै आँधीबेहरी र युरोपमा यिनको "विपरीत प्रतिछाँया"को युगमा बाँचिरहेका छौं । त्यस महान् चिनियाँ क्रान्तिको भविष्य चाहे जस्तोसुकै किन नहोस्, जसको विरुद्ध आज धेरै जस्ता "सभ्य" हिंस्रक जनावरहरू आफ्दा दाह्रा किट्दै छन्, अब संसारमा कुनै त्यस्तो शक्ति छैन, जसले एसियामा पुरानो भूदासता फेरि स्थापना गर्न सकोस् अथवा एसियाली र अर्धएसियाली मुलुकहरूमा जनताद्वारा स्थापित वीरतापूर्ण जनवादको चिन्ह मेट्न सकून् ।

जनसङ्घर्षको तयारी र विकासका परिस्थितिहरूप्रति उदासीन केही शक्तिहरू युरोपमा पुँजीवादको विरुद्ध छेडिने निर्णायक लडाइँमा हुन गएको दीर्घकालीन ढिलाइले गर्दा नैराश्य र अराजकतावादको फन्दामा पर्न गएका छन् । अहिले हामी देख्दछौं, यो अराजकतावादी नैराश्य कति अदूरदर्शी र कायरतापूर्ण थियो ।

८० करोड जनसङ्ख्या भएको एसिया पनि तिनै युरोपेली आदर्शाहरूको लागि सङ्घर्षको मैदानमा उत्रिनु हाम्रो लागि नैराश्यको कारण नभएर निकै उत्साहवर्धक कुरा हुन गएको छ ।

एसियाली क्रान्तिहरूले हाम्रो अगाडि उदारवादको त्यही चरित्रहीनता र नीचता उदाङ्ग पारेका छन्, जनवादी जनताका आत्मनिर्भरताको त्यही असाधारण महत्त्वमाथि जोड् दिएका छन् र सबै प्रकारका बुर्जुवावर्गबाट सर्वहारा कति भिन्न छ भन्ने कुरा स्पष्ट पारेका छन् । युओप र एसियाको यस अनुभवपछि वर्गविहीन राजनीति र वर्गविहीन समाजवादबारे बकवास गर्नेहरूलाई पिञ्जराभित्र थुनेर कुनै अष्ट्रेलियाली केंगुरासँग प्रदर्शनीमा राख्नुपर्छ ।

एसियापछि युरोपमा पनि हलचल सुरु हुन थालेको छ, तर यो एसियाली हलचल होइन । सन् १८७२-१९०४ को 'शान्तिपूर्ण' युग सदाको लागि खत्तम भइसकेको छ । महङ्गी र ट्रष्टहरूको उत्पीडनले आर्थिक सङ्घर्षलाई अभूतपूर्व तीक्ष्णता प्रदान गरेका छन्, जसले गर्दा उदारवादद्वारा सबैभन्दा बढी भ्रेष्ट भएका बेलायती मजदुरवर्ग समेत सङ्घर्षको लागि तत्पर हुन थालेका छन् । हाम्रै आँखाअगाडि जर्मनी जस्तो "कट्टर" बुर्जुवा सामन्तवादी मुलुकमा समेत राजनैतिक सङ्कट पाक्न थालिसकेको छ । बौलठ्ठीपूर्ण शस्त्रीकरण र साम्राज्यवादी नीतिले आधुनिक युरोपमा यस्तो "सामाजिक शान्ति" ल्याउँदै छ, जुन बारुदको पीपाजस्तो छ । समस्त बुर्जुवा पार्टीहरूको पतन र सर्वहारावर्गको प्रौढता दिन प्रतिदिन बढ्दो छ ।

मार्क्सवादको अभ्युदयपछि विश्व इतिहासका यी तीन महान् युगहरूमध्ये प्रत्येकले मार्क्सवादको लागि नयाँ पुष्टिहरू र नयाँ विजयहरू ल्याएको छ । तर भावी ऐतिहासिक युगले सर्वहारवर्गको शिक्षाको रूपमा मार्क्सवादका लागि अझ महान् विजयहरू प्रस्तुत गर्नेछन् ।

नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीको पहिलो घोषणा पत्र (सेप्टेम्बर, १९४९)

---

---

विगत चालीस वर्षमा दुई विश्व युद्धहरू भए । पहिलोको फलस्वरूप विश्वको ६ खण्डको एक खण्ड भू-भग पूँजीवादी घेराबाट मुक्त भएको छ र समाजवादी सोवियत सङ्घको जन्म भएको छ र सबल वैज्ञानिक समाजवाद महान ऍतिहासिक यथार्थतामा फेरिएको छ । यो महान ऍतिहासिक यथार्थता पूँजीवादी तथा सामन्ती दासत्व-विरुद्ध विद्रोह गर्न सबै मुलुकहरूका शोषित र श्रमजीवी जनतालाई निरन्तर आह्वान हो । अतः बेलायत, फ्रान्स र अमेरिकाका पूँजीवादी शासकवर्गहरूले सोवियत सङ्घको विरुद्ध हिटलरी फासिस्टवादलाई उठाए र प्रत्यक्ष रूपले दोस्रो विश्व युद्धलाई बाटो तयार पारे तथा खोले । तर दोस्रो विश्व युद्धको फलस्वरूप, सोवियत ध्वस्त नभएको मात्र होइन, बरू पूर्वी तथा दक्षिण-पूर्वी युरोपका कैयन मुलुकहरूले आफलाई पूँजीवादी-सम्राज्यवादी कैदबाट मुक्त पारेर समाजवादी विश्वको सीमानालाई विस्तारित पारे । दोस्रो विश्व युद्धको फलस्वरूप, अन्तर्रष्ट्रिय मजदूर आन्दोलनले ठूलो फड्को मारेको छ र औपनिवेशिक जनताहरूले खुल्ला सशस्त्र विद्रोहको बाटो लिएका छन् । यसरी विश्व पूँजीवादका मोर्चा र पृष्ठभग गम्भिर खतरामा परेका छन् ।

दक्षिण पूर्वी एशियामा चलिरहेको क्रन्तिकारी छाल हाम्रो प्यरो मुलुक नेपालमा पनि पुगेको छ । एक युग-पुरानो सामन्ती अत्याचारलाई हाँक दिदै नेपालको मजदूरवर्गले पहिकोपल्ट मार्च १९४९ मा संग्राममा प्रवेश गयो । विराटनगर जूट तथा कपडा मिलहरूका मजदूरहरुले बाँच्न लायक ज्याला र काम गर्ने राम्रो अवस्थाका लागि हडताल गरे । गुप्त रूपमा का मनमोहन अधिकारीको द्नेतृत्वमा बनेको मजदूर युनियनले त्यसको नेतृत्व गर्‍यो । भारतको विश्वासवाती समाजवादी नेता र निश्कासित राणाहरूद्धारा समथित नेपाली रष्ट्रिय कांग्रेस नेताहरूले हडतालप्रति विश्वासघात गरे । हडतालको छाल राजधानीमा पनि फैलियो । काठमाडौंमा, बिजुली तथा टक्सार विभागका सरकारी कर्मचारी र बैंक तथा अस्पताल कर्मचारीहरूले त्यस्तै मागहरू राखेर हडताल गरे । हडतालीहरू कति दृढ थिए भने सरकार तलब बढाउन र राशन दिन बाध्य भयो । काठमाडौं उपत्यकाभित मात्र तलब-बद्धि र अन्न-खरीद सुविधाहरू सोमित भए पनि नेपालका सम्पूर्ण जनताले त्यसलाई आफ्नै विजयको रूप्मा लिए र आफ्ना अधिकारहरूको सुरक्षार्थ जनसङ्घर्षको खाँचालाई बुझे ।

(२)

१३८५ देखिन् सामन्ती निरंकुशहरूले नेपालमा शासन गदौछन् । यी शतब्दीहरूको क्रममा भएका परिवर्तनहरूले राणाहरूको निरंकुशवादलाई मात्र बलियो पारेका छन् । नेपालको केही भागमा पूँजीवादी उत्पादन लागू भए पनि अझसम्म सामन्ती उत्पादन-प्रणाली र प्रशासनको निर्णायक प्रभाव रहेको छ ।

मुलुकमा अझसम्म आत्म निर्भर प्राकृतिक अर्थतन्त्रको प्रभुत्व छ, तर यो मर्दो रूपमा छ । किसानहरूले आफ्नो खाद्यान्न मात्र होइन आफ्नूले उपयोग गर्ने धेरैजसो चीज आफै पैदा गर्छन् । राणा, जमीन्दार, द्धारे, ठालु र मुखियाहरूले किसानहरूबाट उठाएको तिरो आफ्नै व्यक्तिगत मोजमज्जामा खर्च गर्छन् । पहिले सोतिरोलाई चीजहरूको साटासाटमा प्रयोग गरिन्थ्यो । अहिले सामन्ती परजीवीहरू यस्तो प्रणाली लागू गरेका छन् तापनि त्यसको अझसम्म निर्णायक प्रभाव छैन ।

धेरै जसो जमीन सामन्ती शासकवर्ग, अर्थात् राणा, सहेवज्यु, घरानियां, जमीन्दार र गुरूज्युहरूको मालिकत्वमा छ । किसानहरूको मालिकत्वमा ज्यादै थोरै जमीन छै, वा जमीन नै छैन । किसानहरूले आफ्नै ज्यावल प्रयोग गरेर आफ्ना मालिकहरूको जमीन जोत्छन् र ती मालिकहरूको लोभ पूरा गर्न आफ्नो बालीको तीनचौथाइ हिस्सा बुझाउँछन् । १६२४ मा दास प्रथाको उन्मूलन भए पनि अझसम्म घृणित खालको शारीरिक दण्ड दिने चलन छैदैछ । अझसम्म सामन्ती मालिकहरूले १५ दिनसम्म किसानहरूलाई थुन्न कानूनी असधिकार पाएका छन् । वास्तवमा किसानहरूको स्थिति भूदासको भन्दा राम्रो छैन ।

किसानहरूले सारा राणाहरू र सामन्ती मालिकहरूद्धारा गरिने शोषणको असह्य भार बोक्नु परेको छ र त्यसका साथै,नजराना, कर तथा बेगारी दिएर सम्पूर्ण सामन्ती नोकर-शाही र जन-विरोधी सरकारी सेनालाई पनि कायम राख्न्नु परेको छ ।

मल्ल वंशको शासनकालमा नेपालमा धेरै सामन्तहरूले शासन गथै । तर १७६९ देखिन् नेपाल राणाहरू र तिनका सामन्ती पिठ्ठुहरूद्धारा शसित एक केन्द्रीकृत सामन्ती निरकुश राज्य बनेको छ ।

नेपाली किसानहरूले कुनै पनि व्यक्तिगत, शारीरिक वा राजनैतिक स्वतन्त्रताको उपभोग न पहिले गरेका थिए न अहिले गरेका छन् । सामन्ती शासक गुटद्धारा गरिएको कठोरतम रूपको शोषण तथा उत्पीडनको गर्दा नेपालको सामाजिक व्यवस्था शतब्दीयौं देखिन् प्राय: गहिहीन रहेको छ ।

"कोत पर्व" को रूपमा परिचित बलप्रयोगद्धारा सत्ता अपहरणबाट राणाहरू सत्तामा आउने वित्तिकै, विदेशी साम्रज्यवादीहरूले नेपालमा छिटो छिटो आफ्नो प्रभाव बढाउन थाले । यो कतिसम्म बढेको छ भने आज नेपाल वास्तवमा विदेशी साम्रज्यवादीहरूको अर्ध-उपनिवेश रहेको छ । त्यसवेला देखिन् नेपाल बृटिश साम्रज्यवादीहरूका लागि भरौटेहरू भति गर्ने एक मुख्य स्थान बनेको छ र महाराणा त्यसको मुख्य एजेन्ट रहेको छ । आज पनि भारतको पूँजीवादी नेहरू सरकारले ब्रिटिश साम्रज्यवादीहरूलाई ब्रिटिश उपनिवेशहरूको मुक्ति सङ्घर्षलाई दबाउन भोका युवा किसानहरूमध्येबाट हजारौं सिपाही भति गर्न दिइरहेको छ । ब्रिटिश एकाधिकार पूँजीको नाफाको रक्षा गर्न अपधी महाराणाले गरीब नेपाली युवकहरूको जीवन र रगतको बिक्री गरिरहेको छ ।

यसका अतिरिक्त, बाल स्ट्रीटका एजेन्टहरूले नेपालमा प्रभुत्व जमाएका छन् र उनीहरू हाम्रो पवित्र भूमिमा सोवियत-विरोधी सैनिक अड्डाहरू बनाउने योजना गर्नमा व्यस्त छन् । भारतीय पूँजीवादी पनि नेपालमा आफ्नो शोषणका जालहरू फैलाउदै छन् । नेपालमा जनवादी आन्दोलनको उठ्दो लहरको भिरूद्ध आफ्नो स्थितिलाई बलियो पार्न महाराणाले उक्त सब विदेशी शोषकहरूलाई निम्त्याइरहेको छ । के कुरो स्पष्ट छ भने जो शासक अंग्रेज-अमेरिकी साम्रज्यवाद र भारतीय पिछलग्गूहरूको द्लाल मात्र बनेको छ उसले भोला जनताको एउटा पनि समस्या हल गर्न सक्दैन । उसले जनताका समस्याहरूलाई बढाउन र चर्काउन मात्र सक्छ र वास्तवमा अहिले उसले यस्तै गर्दैछ ।

यस्तो भयानक थिचोमिचिको विरुद्ध नेपाली जनता आन्दोलित भएका छन् । पूँजीवादी उत्पादन-प्रणालीको स्थापनाले गर्दा आधुनिक समाजको सबभन्दा क्रान्तिकारी वर्ग, मजदूरवर्गको जन्म हुँदैछ । घृणित महाराणाको विरुद्ध प्रजातान्त्रिक अधिकारहरूका खागि ऐतिहसिक हडताल संग्रामहरूमा नेपालको मजदूरवर्गले आफ्नो क्रान्तिकारी गुणको प्रदर्शन गरिसकेको छ । नेपालको इतिहासमा सर्वप्रथम जनताले राजनैतिक अधिकारहरूको माग ग‍रेर काठमाडौंका सडकमा प्रदर्शन गरे । फेरि, नेपालको जीवनमा पहिलोपल्ट विद्यार्थाहरूले शिक्षण संस्थाहरूभित्र राजनैतिक सभाहरू गरे र उनीहरू नागरिक अधिकारहरूको माग बुलन्द गर्दै सडक प्रदर्शनमा उत्रे । उक्त आन्दोलनलाई निर्ममतापूर्वक दबाइयो, तर पनि शासकवर्गले बाध्य भएर जनताले नागरिक अधिकारहरू दिन र राजबन्दीहरू छाड्न कबुल गर्नुपरेको थियो । लडाकू जनताले यसलाई ठीक रूपमा महाराणा र उनको गूटका कमजोरीको स्वीकारोक्ति र आफ्नो बढ्दो तागतको प्रमाण ठानेका छन् ।

(३)

दोस्रो विश्वयुद्धको अन्तपछि सम्पूर्ण संसार दुई शिविरमा विभाजित भएको छ - अमेरिका तथा अंग्रेज एकाधिकारी पूँजीद्धारा नेतृत्व गरिएको साम्राज्यवाद, प्रतिकृयावाद तथा युद्धको शिविर र समाजवादी सोवियत संघद्धारा नेतृत्व गरिएको साम्राज्यवाद विरोधी, जनवाद तथा शान्तिको शिविर । अंग्रेज-अमेरिकी साम्राज्यवादी युद्धखोरहरूले संसारभर प्रत्येक मुलुकभित्र जनवादी शक्तिहरूको उठदो लहर विरुद्ध प्रतिक्रियावादीहरूलाई सक्रिय सहयोग गरिरहेका छन् र उपनिवेश तथा अर्ध उपनिवेशहरूका मुक्ति संघर्षहरूको विरुद्ध आक्रमणकारी युद्ध चलाइरहेका छन् । आसन्न पूँजीवादी संकटबाट उम्कने र अमानवीय शोषणको आफ्नो टाटपल्टेको पूँजीवादी व्यवस्थालाई जोगाउने उद्देश्यले तिनीहरूले सोभियत संघ र लोक जनवादी राज्यहरूको विरुद्ध तेस्रो विश्वयुद्ध भडकाउन हतारमा तयारी गर्दैछन् । नेपालको शासक गूटहरूले यस साम्राज्यवादी शिविरलाई खुल्ला रूपमा साथ दिएका छन् र आज प्रतिक्रियावादका इमान्दार चाकरको रूपमा काम गर्दैछन्। आफ्नो जालसाजी प्रचार-यन्त्रको व्यापक प्रयोह गरेर राणाहरूले जनतालाई के विश्वास दिलाउन खोज्दैछन् भने देलायत, अमेरिका र भारतसित भएको उनीहरूको विश्वासघाती गठबन्धनले हाम्रो जनताका लागि शान्तिखुब ल्याउने छ । स्वर्गीय प्रधानमन्त्री पद्म शम्शेर राणाले कतिसम्म पनि भने-नेपालमा प्रजातन्त्र स्थापना भइसकेको छ । बर्तमान प्रधानमन्त्री मोहन शम्शेर राणाले आधुनिक राज्यको रूपमा नेपालको निर्माण गर्न एक पञ्च वर्षीय योजनाको घोषणा समेत गरेका छन् । तर यी आँखामा धुलो फ्याक्ने कुरा मात्र हुन् । वास्तवमा राणाहरूको तरीका अमेरिकी युद्धखोरहरूको सेवामा नेपाललाई युद्ध-अखाडा बनाउन दिने तरीका हो बृटिश साम्राज्यवादको रक्षामा नेपालको मानव-शक्ति प्रदान गर्ने तरीका हो, र नेपालको व्यापारमा तथा वाणिज्यमा भारतीय पूँजीपतिवर्ग र् त्यसको नेहरू सरकारको सेवामा लगाउने तरीका हो ।महाराणासित सन्धि गरेर केही अमेरिकी व्यापारिक संस्थाहरूले आगामी तीस वर्षका लागि पश्चिम नेपालको केही भागहरूलाई आफ्नो नियन्त्रणमा लिइसकेका नै छन् । काठमाडौं स्थित अमेरिकी मिशनले मुलुकमाई आफ्नो उपनिवेशमा परिणत गर्न जोडतोडले कम गर्देछ । १८५७ देखिन् नेपालको मानव-शक्तिको उपयोग गरिआएका बृटिश साम्राज्यवादीहरू पनि यस निन्दनीय काममा त्यक्तिकै संलग्न छन् । बृटिश, भारतीय र नेपाल सरकारहरू बीच नवेम्बर ९, १९४७ काठमाडौंमा हस्ताक्षर गरिएको सन्धिको एउटा धारा यस प्रकारको छ:-

"भारतीय सरकारले के कुरालाई सकारे छ भने भारत वा नेपालको कुनै ठाउँमा अर्को भति केन्द्र नबनेसम्म बृटिश सरकारले पहिले झै गोरखपुर र घुमका भति केन्द्रहरूको प्रयोग गर्नेछ ।"

उपरोक्त एउटै धाराले नेहरू सरकार र महाराणा सरकारको "तटस्थता" तथा "स्वाधीनता" सम्बन्धी कथालाई धुजाधुजा पारिदिएको छ । फेरि सो धाराले के नांगो सत्यलाई प्रमाणित गरेको छ भने नेहरू सरकार र नेपाल सरकार दुवै प्रतिक्रियावाद तथा युद्धको साम्राज्यवादी शिविरका सक्रिय सहभागी तथा चाकर हुन् ।

नेपाली जनताको दुर्भाग्य यतिमा मात्र सीमित रहेको छैन । नयाँ दिल्लीमा आफ्नो सरकारको संरक्षण तथा निर्देशन पाएका भारतीय ठूलो बन्दव्यापारले एक ठूलो युद्धमा नेपालको ढोका "खोलिरहेको" छ । विडला, सिन्धारिया र चौधरियाले नेपालमा जूट, कपडा र चिनी मिलहरू खोलेका छ । नेहरू सरकार आफैले कोशी योजना लिएको छ । आज नेपाल्मा लगानी हिस्सा भारतीय पूँजीपतिहरूको छ । यी भारतीय पूँजीवादी लुटेराहरू नेपालका सस्तो श्रम र प्राकृतिक साधन स्रोतहरूको शोषणमा लागेका छन् र उनीहरूको उद्देश्य आफ्नै थैली भर्नु हो र नेपालको औद्योगिकीकरण गर्नु होइन, किनभने उनीहररू औद्योगिकीकरण गर्न अनिच्छुक मात्र होइन, असमर्थ पनि छन् । यसरी नेपाली जनता दोहिरो विश्व पूँजीवादी अर्थतन्त्रको पर्न गएको छ र आसन्न संकटको खतरनाक समाधातमा परेर काँपिरहेको र टुटिरहेको छ । यसबाट नेपाली जनताको मुक्ति होइन, विनाश हुनेछ ।

त्यसैले नेपाली जनताले एउटा भिन्न बाटो लिनुपर्छ । त्यो बाटो हो-विश्व जनवादी शिविरसित सक्रिय मेल गरी विद्यमान सामन्ती व्यवस्था र नेपालमाथिको साम्राज्यवदी-पूँजीवादी आधिपत्यलाई पूरैसित खतम पर्नु र मजदूर वर्गको नेतृत्वमा मेहनतकश जनताको जनवादी राज्य स्थापना गर्नु, अर्थात यस्तो राज्य व्यवस्था स्थापना गर्नु जसमा जनता राष्ट्रको सम्पतिको मालिक हुनेछन् र त्यसलाई आफ्नै फाइदाका लागि विकसित गर्नेछन् । विजयी समाजवादको देश सोभियत संघको अनुभव र पूर्वी युरोपका लोक जनवादी राज्यहरू, नयाँ चीन, उत्तर कोरिया तथा अघि बढिरहेका औपनिवेशिक जनताका अनुभवहरूले नेपाली जनतालाई दिन प्रतिदिन यस गौरवपूर्ण संघर्षमा प्रेरणा दिदैछन् किनभने तिनले सर्वत्र उत्पिडित जनतालाई प्रेरणा दिन्छन् ।

सामन्ती व्यवस्था र नेपालमाथिको साम्राज्यवादी आधिपत्यलाई खतम पार्ने संगर्षमा मजदूरवर्गले अग्रणी भुमिका खेल्नु परेको छ र यो इतिहासले त्यसको काँधमा हालिदिएको अभिभारा हो । आज संख्यामा थोरै भए पनि, नेपालको मजदूरवर्ग पूँजीवादी शोषण तीब्र हुँदै गएको सिलसिलामा दिन प्रतिदिन संख्यात्मक र राजनैतिक दृष्टिले बलियो हुँदैछ । "सोवियत संघको कम्युनिष्ट पार्टी (बो.) को इतिहास" मा कामरेड स्टालिनले भन्नुभएको छ:-

"त्यसैले हामीले आफ्नो कार्य-दिशाको आधार समाजका त्यस्ता अंगहरूलाई बनाउनु हुन्न, जो प्रमुख शक्ति रहेता पनि, विकसित भइरहेका छैनन् । बरू हामीले त्यस्ता अंगहरूलाई आफ्नो आधार् बनाउनु पर्छ, जो अहिले प्रमुख शक्ति नरहे तापनि, विकसित भइरहेका हुन्छन् र जसको सामु भविष्य छ ।"

नेपालमा विकासशील वर्ग-संघर्षप्रति यस्तो द्धन्द्धात्मक-भौतिकवादी दृष्टिकोणको मदतबाट मात्र क्रान्तिकारीहरूले सही रणीतिको प्रतिपादन गर्न र त्यसलाई मार्क्स-एन्जेल्स-लेनिन-स्टालिनको अजेय झण्डामुनि विजयसम्म बढाउन मक्नेछन्

(४)

हामी नेपालका मजदूर, किसान सिपही, श्रमजीवी, मध्यम वर्गहरू र सारा प्रजातन्त्रप्रेमी जनतालाई के अपील गर्छौ भने उनीहरू सामन्ति एकतन्त्रवागदको विरूद आफ्ना सबै प्रिय आकांक्षाहरूको सिद्धिकरणका लागि एउटा साझा मोर्चामा एकगठ होउन् । हामीलाई के कुरामा पूर्ण विश्वास छ भने जनवादी शक्तिहरू तलको जनवादी कार्यक्रमको आधारमा ठोस रूपली एकग्ठ हुन सक्छन्:-

१. सामन्ती एकतन्त्रवागद तथा विदेशी आधिपत्यको पूर्ण उन्मूलन र पूर्ण तथा वास्तविक स्वाधीनता ।
२. मजदूर श्रमजीवी किसान रउत्पीडित निम्न पूँजीपतिवर्गको प्रतिनिधित्व गर्ने जनवादी सरकार जसले अंग्रेज-अमेरिकी साम्राज्यवाद र त्यसका भारतीय पिछलग्गुहरूसित सहयोगको विरोध गर्गछ र शान्ति तथा सबै जातोहरूको स्वतन्त्राका लागि कृयाशील जनवादी राज्यहरूसित सहयोग गर्दछ ।
३. बालिग मताधिकारमअ आधारित संविधान, जसले सर्वसाधारणलाई पूर्ण स्वतन्त्रता तथा प्रजातन्त्र र आधारबूत ग्यारेण्टी गर्दछ । विशेषाधिकारहरू र जातपात, नस्ल र जातिको आधारमा गरिने भे दभाव कानूनद्धारा खतम पारिने छ र यसको उल्लंघनलाई कानूनद्धारा दण्डनीय पारिनेछ ।
४. बिनामुआवजा जमीनदारी प्रथा र सबै खालको सामन्ती शोषणको उन्मूलन र जोताहाहरूलाई जमीनको वितरण गर्नु । ग्रामीण ऋण खतम गर्नु । कृषि मजदूरहरूलाई जीवनयोग्य ज्याला ।
५. बैंक, औद्योगिक तथा यातायात व्यवसाय, वाटिका, खानी, आदिमा लगाइएको विदेशी पुंजी राज्यद्धारा जफत गर्नु र ती व्यवसायहरूको राष्ट्रियकरण गर्नु ।
६. ठूल-ठूला उद्योगहरू, ठूला बैंकहरू र बीमा कम्पनीहरूको राष्ट्रियकरण, मजदूर नियन्त्रणको ग्यारेण्टी, न्युनतम जीवनयोग्य ज्याला, आठ घण्टा कामको दिन, आदि ।
७. मुलुकका साधन् श्रोतहरूको विकास गर्न आर्थिक योजना र रणनतिक आर्थिक केन्द्रहरूबाट ठूलो व्यवसायलाई हटाउनु निजी उद्योगहहरूमा नाफामाथि नियन्त्रण ।
८. सबै दमनकारी कानूनहरू खारेज गर्नु ।
९. नोकरशाहीको उन्मूलन र निर्वाचित अधिकारीहरू सहितको र जन-समितिहरूद्धारा निर्देशित प्रशासन ।
१०. आम जनतालाई सशस्त्र पार्नु र जनताको जनवादी सेना स्थापना गर्नु ।
११. स्वतन्त्र शिक्षा र अनिवार्य प्राथमिक शिक्षा प्राप्त गर्न अधिकार ।
१२. महिलाहरूलाई समान प्रजातान्त्रिक अधिकारहरू ।

जनवादी मोर्चा र यसको निर्माण गर्ने नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीले नेपालको विश्वासघाती राजनैतिक पार्टी तथा नेताहरूको विरुद्ध दृढ रूपमा संघर्ष गर्नुपर्छ र जनताका झूठा मित्रहरूलाई निर्ममतापूर्वक उदांग र एक्लो पार्नु पर्छ । जुन हदसम्म बिगार्नेहरूको विरुद्ध् संघर्ष चलाई तिनलाई परास्त गरिन्छ त्यति हदसम्म नै नेपालमा जन-संघर्ष वास्तविक क्रान्तिकारी वर्ग प्राप्त गर्नेछ ।

नेपाली राष्ट्रिय कांग्रेस (रेग्मी गूट र कोइराला गूट) र तथाकथित प्रजातन्त्र कांग्रेसले नेपाली जनताका अन्तर्राष्ट्रिय तथा राष्ट्रिय हितहरूप्रति विश्वास्अचात मात्र गरेका होइनन् तर नेपालको सामन्ती निरंकुशतावादसित, भारतको प्रतिक्रियावादी पूँजीवादी नेहरू सरकारसित र अंग्रेज-अमेरिकी युद्धखोरहरूसित सहयोग गर्ने निर्लज्ज नीतिको अनवरत रूपले अनुसरण गरिरहेका छन् । आफ्ना मुखपत्र र भाषणहरूमा उनी हरूले सोभियत संघ, गौरवशाली चीनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको नेतृत्वमा चीनियाँ जनताको वेगवान् विजय, मलाया, भियतनाम, शियाम तथा इण्डोनेशियाको विरुद्ध विषालु बदनामीहरू ओकलिरहेका छन् । उनीहरूको भनाइ अनुसार, महाराणाको घृणित सरकार नेपालको श्रमजीवी जनताको साझा शस्त्रु होइन । उनीहरूको भनाइ अनुसार, कम्युनिज्म र कम्युनिष्टहरू नेपालको लागि मुख्य खतरा हुन् र उनीहरू कम्युनिज्मको विरुद्ध आफ्नो "पवित्र अभियान" मा महाराणाको रक्तरंजित हातसित हात मिलाउन समेत इच्छुक छन् । कम्युनिज्मको विरुद्ध उनीहरूको पाखण्डी घृणामा मौलिक कुरो केही पनि छन् । यो त संसारभरका जन-शत्रुहरूको सुपरिचित तथा दिवालिया नीति हो । कम्युनिज्म-विरोधलाई आवरण बनाएर उनीहरू आफ्नो अपराधपूर्ण निहित स्वार्थको रक्षा गर्न शोषित जनताको विरुद्ध लड्छन् ।

उदयमान मध्यम वर्गको सानो तहको प्रतिनिधित्व गर्ने रेग्मी र खुद आफै सामन्ती मालिक रहेका असन्तुष्ट राणाहरू श्रमजीवी जनताको शोषणलाई खतम पार्नमा बिल्अकुल चसो राख्दैनन् उनीहरू विद्यमान सत्तासित संझौता गर्न चाहन्छन् र जनताको रगत चुस्नमा उचित हिस्सा प्राप्त गर्न मात्र उत्सुक छन् । आफ्नो खराब उद्देश्य सिद्ध गर्नका लागि उनीहरू जनताको वास्तविक असन्तोषसित खेलवाड गर्छन्, विरोधको टीपी लगाउँछन् । तर सदासर्वदा उनीहरू आमजनताको क्रान्तिकारी शक्ति र अग्रसरतालाई रोक्न भगीरथ कोशिश गर्दछन् । तर जब जन-असन्तोषले सारा छेकवारलाई भत्काउन लागेको हुन्छ, अनि यी वाग्बहुल वीरहरू अहानिकर सत्याग्रह संघर्ष चलाउछन् र संघर्षले आम क्रान्तिकारी चरित्र लिन थाल्ने बित्तिकै उनीहरू संघर्षरत जनताको पीठपछाडि संघर्षलाई फिर्ता लिन्छन् र महाराणासित गर्हित संझौता गर्छन् । उनीहरूले हालसालै मात्र यसो गरेका छन् ।

कम्युनिष्टहरू श्रमजीवी जनताको संघर्षका सबभन्दा संझौताहीन समर्थन हुन् । त्यसैले, स्वभावयः यी गद्दरहरू कम्युनिष्टहरूको विरुद्ध आफ्नो मुख्य हमलालाई केन्द्रित पार्छन् । शोषित जनताप्रतिको विश्वासघात र शोषकवर्गहरूप्रतिको अधीनस्थतालाई लुकाउन उनीहरूले "तेस्रो बाटो" को झूठो नारा उठाएका छन् । अंग्रेज-अमेरिकी एकाधिकारी पूँजीको नेतृअत्वमा रहेको पूँजीवादको शिविर र सोभियत संघ तथा अन्तर्राष्ट्रिय मजदूरवर्गको नेतृत्वमा रहेको समाजवादको शिविरका माझ स्पष्ट रूपले विभाजित संसारमा कुनै "तेस्रो बाटो", कुनै "मध्यम मार्ग" को नीति हुन सक्दैन । उपर्युक्त दुई बाटोमा एउटा सबैले चुन्नै पर्छ । "तेस्रो बाटो" को नारा प्रतिक्रियावादसितको गठबन्धन र विस्वासघती अनुहारलाई लुकाउन प्रयोग गरिएको राजनतिक छद्मभेष हो । नेहरूको "तेस्रो बाटो" यसको एउटा घिनलाग्दो प्रमाण हो ।

नेहरूले "तेस्रो बाटो" बाट सुरु गरेर केही महिनाभित्रै उनी साम्राज्यवादी-पूँजीवादी-सामती गठबन्धनको शिविरमा सामेल भए । "तेस्रो बाटो" को अनिवार्य गन्तव्य स्थान यही हो । यो अन्तर्राष्ट्रिय सामाजिक जनवादको घृणित झण्डा हो, मजदूरवर्गप्रति विश्वासघातको झण्डा हो ।

हामी नेपालको प्रजातन्त्रवादी जनतालाई के आव्हान गर्छौ भने उनीहरू यी झूठा मित्रहरूबाट, यी नक्कली प्रजातन्त्रवादीहरूबाट सतर्क होउन् र उनीहरूले सोभियत संघद्धारा नेतृत्व गरिको विश्व साम्राज्यवादी-विरोधी शिविरको पक्षमा दरो अडान लेउन् र लोक जनवादको लागि संझौताहीन संघर्षलाई अघि बडाउन् ।

शोषित, पददलित जनताको पंक्तिमा रहेका दाजु-भाइ दिदी-बहिनीहरू हो !

संसारका संघर्षरत जनताको नेता समाजवादी सोभियत संघको विरुद्ध हाम्रो पावित्र मातृभूमिलाई युद्ध-अखडामा फेर्ने अपराधी योजनालाई विफल पार्न दृढ रूपमा संघर्ष गर्नुहोस् । नेपालका श्रमजीवी जनताले कहिले पनि सोभियत संघको विरुद्ध संघर्ष गर्न छैनन्, आफ्नो वर्गाय दाजुभाइहरूको विरुद्ध कहिले पनि हात उठाउने छैनन् ।

विदेशमा साम्राज्यवादी डकैतीको रक्षाथ रगत बगाउन इन्कार गर्नोस् । नेपालका गरीब जनताले अरू मुलुकहरूमा गरीब जनताको शोषण गर्नमा साम्राज्यवादी उपनिवेशवादीहरूलाई किन मदत गर्न ? नेपालका गरीब जनताले हाम्रो मुलुक र जनतामाथि आघिपत्य जमाइरहेको उही अंग्रेज-अमेरिकी साम्राज्यवादीहरूलाई बलियो पार्न आफ्ना जीवनको बलिदान किन गर्न ? बर्मा मलाया र अन्य दक्षिण-एशियाली मुलुकहरूको मुक्ति संघर्ष विरुद्ध लड्न इन्कार गर्नोस्, किनभने ती मुलुकहरूका जनताहरू पनि उही मगहरूका लागि र उही शोषकवर्गहरूको विरुद्ध लडिरहेका छन्, जुन मार्गका लागि र जुन शोषक वर्गको नेपाली जनता आफ्नो मुलुकमा लडिरहेका छन् । शोषितहरूको विरुद्ध लड्न कम्मर कस्नुहोस् । आफ्नै दाजु-भाइहरूतिर होइन, सर्व-साधारण जनताका शस्त्रुहरूतिर आफ्नो बन्दुक सोझ्याउनु होस् । आफ्ना दाजु-भाइहरूको विरुद्ध लड्नुको अर्थ आफ्नै दसत्वलाई बलियो पार्नु हो ।

घृणित हहाराणा र उनका अधिकृतहरूको आदेशमा आफ्नो मुलुकका आफ्नै जनतालाई दबाउन दृढतापूर्वक इन्कार गर्नुहोस् । हहाराणा र उनको साँगुरो शासक गुटले तपाईहरूलाई जग्गाको हकबाट वञ्चित पारेका छन्, तपाईहरू र तपाईहरूका नातेदारहरूलाई भोकको मुखमा हालेका छन् र अनि, तपाईहरूको अति गरिबबाट फाइदा उठाएर, आफ्नो लूट बचाउन आफ्नो सशस्त्र चाकरको रूपमा तपाईहरूलाई भति गरिरहेका छन् र विदेशी साम्राज्यवादीहरूलाई भरौटेको रूपमा तपाईहरूको बेचविखन गरिरहेका छन् । सेनामा पाईहरूको जीवन एक सतत् अपमान हो । आफ्नै भोका दाजु-भाइ तथा दिदी-बहिनीहरूलाई गोली हान्न इन्कार गर्नुहोस्, थिचाहा, शोषकहरूतर्फ आफ्नो संगीन सोझ्याउनु होस् र आफ्नो संघर्षरत जनताको पक्ष लिनु होस् । यो नै मुक्तिको बाटो, सम्मानको बाटो, जिवनको बाटो हो ।

नेपालका मजदूरहरू हो ! तपाईहरूले मार्च १९४७ का आफ्ना पहिला हडताल संग्रामहरूको बेलामा नै आफ्नो झण्डा, विश्व सर्वहारावर्गको अन्तर्राष्ट्रिय एकताको झण्डा उठाउनु भएको छ । निस्कासित राणाहरू र् भारतको समाजवादी नेताद्धारा समथित कांग्रेसी नेताहरूले तपाईहरूको वर्ग शस्त्रुसितको पहिलो मुभेदप्रति विश्वासघत गरे पनि त्यो मुलुकभर फैलियो । कांग्रेसी गद्दारहरूले औपचारिक रूपले हडताल बन्द गर्ने घोषणा गरिसकेपछि पनि राजधानीमा विभिन्न विभागका सरकारी कर्मचारीहरूले बाँच्न योग्य ज्याला र कामको राम्रो अवस्थाका लागि हडताल गरे । अब एकताबद्ध तागतद्धारा आफ्नो संघर्षलाई अगि बढाउनका लागि सबै जिल्लाहरूबाट प्रतिनिधिहरू राखी आफ्नो स्वतन्त्र मजदूर संघहरू गठन गर्नुहोस् र उपयुक्त महत्वपूर्ण मागहरूको तत्काल पूतिका लागि, बाच्नयोग्य ज्याला, आठघण्टा काम्को दिन, काम्को राम्रो अवस्था सेवाको सुरक्षा, बुढेसकालमा भत्ता, केटाकेटीहरूको निम्ति मुफ्त शिक्षा, पूर्णा मजदूर संघीय अधिकारहरूको कार्यान्वयनका लागि आफ्ना शक्तिहरूको परिचालन गर्नुहोस् ।

मजदूर साथीहरू हो ! एकता, संगठन र संघर्षमा हाम्रो तागत रहेको छ । नयाँ नेपाल र प्रजातान्त्रिक जीवन-पद्धतिको निर्माणका लागि लाल झण्डाको नेतृत्वमा नयाँ संग्रामहरूतर्फ अघि बढ्नुहोस् ।

नेपालका श्रमजीवी किसानहरू हो ! वर्तमान सामन्ती व्यवस्थाको विरुद्ध कठोर सम्झौताहीन संघर्षबाट नै तपाईहरूको मुक्ति हुनेछ । यस गौरवशाली संघर्षमा तपाईहरू न कमजोर हुनुहुन्छ, न एक्लो । तपाईहरू मुलुकमा अत्यधिक बहुसंख्यामा हुनुहुन्छ । वीरतापूर्ण मजदूरवर्ग यस संघर्षको अघिल्लो मोर्चामा उभेको छ र नेपाल, भारत, पाकिस्तान तथा समस्त विश्वका सबै प्रजातान्त्रिक शक्तिहरू तपाईहरूको साथमा छन् । लाल झण्डाको नेतृत्वमा मुलुकव्यापी स्तरमा आफ्नो स्वन्त्र जन संगठन बनाउनुहोस् र् तलका मागहरू पूरा गर्न दृढ संघर्ष चलाउनु होस्:-

१. जमीन जोत्नेलाई देऊ ।
२. खेत मजदूरहरूमा पर्ती जग्गा वितरण गर ।
३. गैर-कानूनी नजराना तथा बेठ बेगारी खारेज गर ।
४. त्रिभाग् तत्काल लागू गर ।
५. खेत मजदूरहरूका लागि बाँच्नयोग्य ज्याला ।
६. पूर्ण नागरिक स्वतन्त्रता ।

नेपालका विद्यार्थी तथा जनवादी युवाहरू हो ! नेपालको पहिलो राष्ट्रिय संघर्षमा तपाईहरूले गौरवशाली भूमिका खेल्नुभएको छ र प्रशस्त रगत बगाउनु भएको छ । युवा गंगालालको अमर प्राणोत्सर्गले तपाईहरू धेरै जनालाई नयाँ संग्राम र नयाँ बलिदानको निम्ति अभिप्रेरित गरेको छ । १९३० एकजना वीर श्री खड्गमान अझसम्म आफ्नो आँगमा सिक्री र नेलसहित जेलमा सडिरहनु भएको छ । दैनिक परिपक्व संग्रामहरूद्धारा उक्त परंपरालाई अरू उच्चाइमा उठाउने समय र बोलाहट भएको छ । आजसम्म तपाईहरूले स्वतन्त्र लडाकू जन-संगठन नहुँदा विश्वासघाती र अवसरवादीहरूले तपाईहरूलाई मझधारमा अलपत्र छोड्ने मौका पाएका छन् । त्यसैले, तलका मागहरूको लागि लड्न आफ्नो स्वतन्त्र, लडाकू, प्रजातान्त्रिक, जन संगठन बनाउन अघि बढ्नुहोस्:-

१. सर्वसाधारण जनताका लागि पूर्ण प्रजातान्त्रिक अधिकारहरू ।
२. प्रजातान्त्रिक शिक्षा प्रणाली, मुक्ति अनिदर्या प्राथमिक शिक्षा, उच्चस्तरमा सस्तो शिक्षा ।
३. पूर्ण शैक्षिक (Academic) अधिकारहरू ।
४. सच्चा स्वाधीनता, प्रजातन्त्र र शान्तिका लागि ।
नेपालका श्रमजीवी महिलाहरू हो ! तपाईहरू बढ्दो संघर्ष र लडाकूपनाको स्वागत गर्दछौ । मार्च १९४७ मा विराटनगर जूट तथा कपडा मिलहरूका श्रमजीवी महिलाहरूले आफ्ना पुरुषहरूसित काँधसा काँध मिलाएर लडेका छन् । त्यही सालमा महिलाहरूले महाराणाको सशस्त्र आतंकलाई हाँक दिदै, काठमाडौंको सडकमा प्रदर्शन गरेका छन् । जन आक्रोसको बढ्दो डराएर, राणा सरकारले बाध्य भई नगरपालिकीय प्रशासन जनताको हातमा सुम्प्यो । तर निर्वाचनमा महिलाहरूलाई मतदान गर्ने अधिकारबाट विञ्चत पारियो । नेपालको श्रमजीवी महिलाहरूले चुपचाप सहेर बस्न इन्कार गरे । एउटा प्रतिनिधिमण्डल बनाएर उनीहरू प्रधानमन्त्रीको निवासस्थानतर्फ गए । यसबाट तपाईहरूको लड्ने तथा अधिकार प्रप्त गर्ने अठोट देखिएको छ । सामाजिक आर्थिक तथा राजनैतिक तेहोरो थिचोमिचोको विरुद्ध लड्न आफ्नो महिला संघ गठन गर्नुहोस् । तलका मागहरू उठाउनुहोस् र संझौताहीन संघर्षद्धारा त्यसलाई टेवा दिनुहोस्:-

१. समान कामको लागि समान तलब ।
२. राष्ट्रिय जिवनका सबै शेत्रमा समान अधिकारहरू ।
३. सुत्केरी सुविधा र केटाकेटीहरूका लागि सुरक्षित जीवन ।
४. मुफ्त शिक्षा ।
५. विदेशी साम्राज्यवादी सेनाहरूमा रहेका हाम्रो छोरा र लोग्नेहरू फिर्ता देऊ ।
५. स्वतन्त्र, लोक जनवादी नेपाल ।

अतः नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी श्रमजीवी जनताको विकासशील संघर्षम भाग लिने र त्यसलाई संगठित पार्ने तथा नेतृत्व दिने काममा आफूलाई समपित गर्दछ । यसलाई सो बाटोबाट आतङ्क वा झूठो प्रचारले विचलित पार्न सक्ने छैन । अन्य पूँजीवादी तथा निम्न-पूँजीवादी पार्टीहरूले जनताप्रति विश्वासघात गरेका छन् र पछि पनि गर्दै रहनेछन् । नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी, मजदूरवर्गको पार्टी, मार्क्सवाद-लेनिनवादको पार्टीले आँधीवेरीमा जनताको साथ दिनेछ, र यसले के प्रतिज्ञा गर्छ भने यसले सच्चा स्वतन्त्रा तथा लोक जनवादको लागि संघर्षको अघिल्लो पंक्तिमा उभी लड्दै रहने छ । नेपाल कम्युनिष्ट पार्टी शोषकहरूलाई ठोक्ने जनताको मुड्की हो । तसर्थ हामी मजदूरवर्ग, भूमिहीन तथा गरीब किसानहरूका सर्वोत्तम छोराछोरीहरूलाई र जनवादी विद्यार्थी, युवा तथा महिलाहरूलाई नेपाल कम्युनिष्ट पार्टीका जुझारू पंक्तिहरूमा सामेल हुन आव्हान गर्दछौँ, किनभने एउटा बलियो, जन कम्युनिष्ट पार्टीले मात्र क्रान्तिका जनवादी शक्तिको नेतृत्व गर्न स्क्दछ ।

---

मार्क्सवादी इंटरनेट अभिलेखालय - नेपाली भाग